G. Shodmonova, N. D. Ibragimova R

III.4. Guruh jamoasini tashkil etish va tarbiyalash ishini rejalashtirish. 

Guruh rahbari ishini rejalashtirishda o’quv yurti umumiy ish rejasidan kelib 

chiqib  aniq  guruh  rejasini  tuzishda  parallel  guruhlarda  ko’riladigan  chora-

tadbirlarni hisobga olish juda muhimdir. 

O’quv yurtining tarbiyaviy ish rejasining o’quv yilining boshida pedagogik 

jamoa majlisida tasdiqlanib olinadi. Har bir guruh rahbari o’z guruhi tarbiyaviy ish 

rejasini  o’quv  yurti  tarbiyaviy  ish  rejasida  ko’rsatilgan  chora-tadbirlarni  o’z 

guruhida taaluqli bo’lgan qismlarini kiritib reja tuzadi. 

Talabalarni  tarbiyaviy  ishni  o’quv  yurtining  taxminiy  tarbiyaviy  ishlar 

mazmuniga muvofiq bir guruh yoki parallel guruhning rahbarlari majlisida talabani 

yoshiga, ruhiy, fiziologik xususiyatlariga mos keladigan tarbiyaviy chora-tadbirlar 

bajarilishi rejaga kiritilib, tasdiqlanib olinadi. 

1.  Guruh  tavsiyanomasi.  g

uruh  rahbari  tarbiyaviy  ish  rejasining  asosi 

hisoblanadi. Amalda guruh rahbarining kiritiladigan tarbiyaviy ishlari xilma-xildir. 

Mamlakatimizning  turli  tumanlarida,  shahar  va  qishloqlarda  joylashgan  o’quv 

yurtlarining  o’ziga  xos  tarbiyaviy  an’analarini  hisobga  olmasak,  tarbiyaviy  ish 

rejalariga kiritiladigan masalalar bir-biriga juda o’xshab ketadi. 

Guruhning  mufassal  pedagogik  tavsiyanomasida  aniq  ko’rsatilgan  tadbiriy 

choralar  qaysi  tartibda  berilishida  qaramasdan  tarbiyaviy  ishlarning  maqsad  va 

vazifalari  doimiyligicha  qoladi.  Masalan,  guruh  rahbarining  ish  rejasiga  quyidagi 

boblarni  tavsiya  etish  mumkin:  g’oyaviy-siyosiy  dunyoqarashni  shakllantirish; 

o’rta  maxsus  ta’limni  amalga  oshirish;  axloqiy  tarbiya,  jamoani  tashkil  etish; 

talabalarning tahliliga yordam ko’rsatish; ijtimoiy foydali mehnat va kasb tanlash; 

ekologik  va  tejamkorlik  ruhida  tarbiyalash;  ijtimoiy  kamolot,  darsdan  tashqari 

tarbiyaviy ishlar; ota-onalar bilan ishlash va hokazolar kiradi. 

Yuqorida ko’rsatilgan tavsiyalar qator yillar davomida ish jarayonida amalda 

sinalgan bo’lib, guruh rahbarining ish doirasida muhim o’rinni egallaydi. 

Rejaga kiritilgan chora-tadbirlarning aniqligi, har bir bajaradigan tarbiyaviy 

ishning  aniq  va  tushunarli  tashkil  etilishi,  rejadagi  har  bir  bajaradigan  ishlarning 

aniq  va  ravshan  ko’rsatilishi,  chora-tadbirlarni  tayyorllash.  Ularni  o’tkazish 

---

natijalarini  yakunlash  va  shunga  o’xshashlar  tarbiyaviy  ishlar  rejasining  asosiy 

mohiyatini tashkil etadi. 

Guruh  rahbarining  ish  rejasi  odatda  bir  o’quv  yili  uchun  yarim  yillik  yoki 

choralik  muddatlariga  mo’ljallanib,  o’quv  yurti  rahbari  tomonidan  tasdiqlanadi. 

Tarbiyaviy ish rejalarini esa qisqa muddatlarga tuzish maqsadga muvofiqdir. 

Guruh  rahbari  tarbiyaviy  ish  rejasini  tuzishda  guruh  faollari,  talabalar,  ota-

onalarni  jalb  qiladi.  Guruh  tarbiyaviy  ish  rejasida    ko’rsatilgan  chora-tadbirlar 

takror  bo’lmasligi  uchun  o’quv  yurti,  jamoatchiligining  ish  rejalari  bilan 

solishtirilishi lozim. 

Tarbiyaviy  ishlarni  rejalashtirishda  talabalarning  yoshi,  kundalik  rejimi,  yil 

fasllarining  kunlari,  ob-havo    nazarda  tutiladi  va  belgilanganidan  ortiq  darsdan 

tashqari ishlar, ortiqcha jamoat ishlarini rejaga kiritilishiga yo’l qo’yilmaydi. 

Guruh  rahbarining  tarbiyaviy  ish  rejasi  o’quv  yurtining  muhim  hujjati 

hisoblanadi.  Guruh  tarbiyaviy  ish  rejasini  tuzish  va  uni  amalga  oshirishda  guruh 

rahbari ma’muriyat va o’quv yurti organlari oldida javobgar shaxsdir. 

Guruh  rahbarining  nizomida  uqtirib  ko’rsatilganidek,  guruh  rahbari,albatta, 

yarim  yillik,  bir  choralik  tarbiyaviy  reja  asosida  ish  olib  borishi  kerak.  Tajribalar 

shuni  ko’rsatmoqdaki,  tarbiyaviy  ish  rejalari  choraklik  yoki  yarim  yillikni  tartibli 

olib  borish  ma’suliyatli  ish  bo’lib,  u  guruh  o’quvchilari  va  faollarning  orasida 

muhokama qilinishi lozim. 

2.  Tarbiyaviy  rejalarni  tuzishda  qo’yiladigan  asosiy  talablar. 

Guruh 

rahbarining tarbiyaviy ish rejasi haqiqiy hujjat bo’lishi uchun u bir qator pedagogik 

psixologik talablarga javob berishi lozim. Bu talablar quyidagilardan iboratdir: 

A. Rejaning ma’lum maqsadli bo’lishi lozim. Tarbiyaviy ish rejasi agar o’z 

g’oyaviyligi  jihatidan  maqsadli  va  mukammal  bo’lsa,  asosli  va  to’g’ri  deb 

hisoblanadi.  Rejaning  qismida  g’oyaviy-siyosiy  ishlarga  va  ijtimoiy  foydali 

mehnatga o’quvchilarni jalb qilish diqqat markazida bo’lishi lozim. 

B.  Guruh  rahbarining  tarbiyaviy  ish  rejalari  shakli,  metodlari  va 

mundarijalari  aksariyat  bir  xil  mazmunga  ega.  Bu  o’xshashliklar  ko’pincha 

quyidagilardir:  seminarlar, siyosiy  axborotlar,  yuqori kurslarga sirtdan sayohat va 

boshqalar tarbiyaviy ish rejalarida keng aks ettiriladi. 

V. Talabalarni ketma-ket tizimli tarbiyalashini ta’minlash. Guruh tarbiyaviy 

ish rejasiga kiritilgan chora-tadbirlar tarbiya jarayonining asosiy qismi hisoblanadi. 

Har  bir  ijro  etilgan  chora-tadbirlar  oldindan  rejalashtirilgan  chora-tadbirlar  bilan 

uzviy  boglangan  bo’lishi  lozim.  O’quv  choraklarida  tuzilgan  rejalar,  qishki  va 

yozgi  ta’tillarda  amalga  oshirilishi  lozim  bo’lgan  ishlar  aks  yettiriladi.  Ikkinchi 

yarim  yilda  talabalarning  yozgi  dam  olish  vaqtlarida  bajaradigan  tarbiyaviy 

ishlarini oldindan qayd etish lozim. 

G.  Rejaning  real  bo’lishi.  Rejani  tartibga  solishda  unga  ijro  etilishi  qiyin 

bo’ladigan masalalar kiritilmasligi lozim. Reja aniq va ijro qilib bo’ladigan bo’lsin. 

Masalan, guruh rahbaridan biri, birinchi yarim yillik uchun tarbiyaviy ish rejasida 

quyidagi  chora-tadbirlarni  o’tkazish:  talabalar  orasida  do’stlik  va  o’rtoqlik 

tarbiyasini  amalga  oshirish  uchun  ijtimoiy  foydali  mehnatni  birgalikda  o’tkazish, 

jamoa  bo’lib  sayohatlar  uyushtirish;  guruh  devoriy  gazetasini  birgalikda  siqarib 

o’zaro  uyushtirish,  san’at  havaskorlarning  kechalarini  o’tkazish,  do’stlik  va 

---

o’rtoqlik  mavzusidagi  davra  suhbatlari  o’tkazish  kabilarni  amalga  oshirish 

talabalarni  bir-biriga  yaqinlashtiradi,  o’z  navbatida  ular  o’rtasida  do’stlik  va 

o’rtoqlikni mustahkamlaydi. 

D.  Guruh    tarbiyaviy  ish  rejasining  o’quv  yurti  tarbiyaviy  ish  rejasi  bilan 

muvofiqligi. Guruh tarbiyaviy ish rejasini tuzishdan oldin guruh rahbari guruhning 

tarbiyaviy ish rejasi bilan tanishib chiqish lozim. 

E.  Tajribalar  shuni  ko’rsatadiki,  guruh  tarbiyaviy  ish  rejalariturli  tartibda 

tuzilgandir,  chunki  har  bir  guruh  turli  xil  sharoitlarda  ishlaydilar.  O’quv  yurti  ish 

tajribalarini o’rganib, ularni umumlashtirish asosida guruh rahbarini tarbiyaviy ish 

rejalarining  taxminiy  chizmasini  tavsiya  qilishni  lozim  topdik.  Tavsiya  etayotgan 

guruh  rahbarining  tarbiyaviy  ish  rejasi  respublikamizning  oliy  va  o’rta  maxsus 

ta’lim  vazirligi  tomonidan  tavsiya  etilgan  buyruqlar  va  tavsiyalar  asosida 

tuzilgandir.