G. S. Tursinbayeva, G. M. Duschanova, J. S. Sadinov


-rasm. Apokarp mevalar xillari



Download 10,76 Mb.
Pdf ko'rish
bet160/185
Sana18.07.2022
Hajmi10,76 Mb.
#818879
1   ...   156   157   158   159   160   161   162   163   ...   185
Bog'liq
Botanika kitob

159-rasm. Apokarp mevalar xillari: 
1-2-bargak (piyon), 3-dukkak (burchoq), 4-kо‘p yong‘oqcha (lotos),
5-6-kо‘p danakli (malina, qulupnay), 7-8-danak (olxо‘ri, olcha).
 
299


Kо‘pincha urug‘chi barglar bir-biri bilan tutashib murakkab bargli 
mevani hosil qiladi (magnoliya, pion). Evolyutsiya jarayonida kо‘p 
bargchali murakkab mevalardan, urug‘ch barglarning reduksiya-
lanishidan bargcha kelib chiqqan. Bitta urug‘chi bargdan hosil bо‘lgan 
bir chanoqli mevg bargcha, bargak yoki monokarp meva deb ataladi. 
Bunday mevalar kelib chiqishi jihatidan juda ham soddadir. 
Bargakda mevaning ochilishi uning ustki о‘ng tomonidan bо‘ladi. Bu 
xildagi mevalar ayiqtovondoshlar oilasida qazilma holda topilgan eng 
qadimgi о‘simliklardan Degeneriafla ya’ni isfara о‘simligida 
aniqlangan. Bargakning maxsus moslashishidan bitta meva bargchaga 
ega bо‘lgan bir xonali quruq meva – dukkak kelib chiqqan. Dukkak 
ochilish xususiyati bilan bargchadan farq qiladi. Dukkakning ochilishi 
uchidan tubigacha ikki tomonidan qorni va orqa chokidan yorilib 
ochiladi. Bunday meva xili kapalakguldoshlar, sezalpindoshlar, 
mimozadoshlarga xos belgidir (159-rasm). 
Nihoyat, bargchadan mezokarpning 
sukkulentlanishi 
(lot sukkus – 
shira, sukkulentu s – shirali), endokarpiyning yog‘ochlanishi va 
urug‘larning kamayishi natijasida danakli mevalar kelib chiqqan. 
Danakli mevalarning aksariyati bir xonali, bir urug‘lidir (olcha, gilos. 
olxо‘ri, о‘rik, bodom), kо‘p danaklilarga dо‘lana, ituzum misol bо‘la 
oladi. 
Danakli mevalar ustki tugunchadan paydo bо‘ladi. Bir uyli danakli 
mevalarning yoni qattiq yog‘ochsimon, meva ichi (danagi) kо‘pincha 
sersuv (olxо‘ri, olcha, о‘rik, shaftoli) yoki quruq (bodom, yong‘oq) 
tolasimon (kokos palmasi) va boshqalar bо‘lishi mumkin.
Kо‘p uyli danakli murakkab mevalar ra’nodoshlar oilasining 
(malina xо‘jag‘at, maymunjon, parmachak) vakillarida uchraydi. 
Bularning shirador danakchali mevasi gul о‘rnidan hosil bо‘ladi. Har 
qaysi danakcha etli shirador mezokarp va toshga о‘xshash qattiq 
endokarpdan iborat bо‘lib, uning ichida faqat bitta urug‘ joylashadi. 
Maymunjonning mevasi pishgandan keyin qavarib chiqqan gul 
о‘rnidan osongina ajraladi, xо‘jag‘atniki esa gul о‘rni bilan uziladi. 

Download 10,76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   156   157   158   159   160   161   162   163   ...   185




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish