G. S. Tursinbayeva, G. M. Duschanova, J. S. Sadinov

Murakkab barglar
. Murakkab barglar panjasimon uch bargli, toq 
va juft patsimon murakkab, va boshqa bо‘lishi mumkin. Agar umumiy 
barg bandi shoxlangan bо‘lsa, kо‘p karra murakkab barglar, ikki 
marotaba patsimon murakkab barg, uch karra panjasimon murakkab 
va boshqa tipida bо‘lishi mumkin (61-rasm).
Barglarning tomirlanishi.
Barg yaprog‘i juda kо‘p marotaba 
tarmoqlangan о‘tkazuvchi naylar boylami tizimiga ega bо‘lib, ularni 
barg tomirlari deyiladi. Barg tomirlari ochiq yoki yopiq bо‘lishi 
mumkin.
Ochiq tomirlarda tomir uchlari barg qirrasi yaqinida ikkiga ajralib 
tugab, о‘zaro birikmasa uni dixotomik shoxlanish tipi deb ataladi.
Yopiq tipdagi tomirlanishda esa о‘tkazuvchi naylar boylami kо‘p 
marotaba о‘zaro birlashib tо‘rsimon tomirlanishni vujudga keltiradi. 
Tо‘rsimon tomirlanish patsimon va panjasimon kabi tiplarga 
130

---

bо‘linishi mumkin. Bir pallali о‘simliklarga parallel va yoysimon 
tomirlanish tiplari xosdir). 
60 – rasm. Oddiy barglarning turli shakllari:
A – yaxlit plastinkali barg, B – patsimon qirqilgan barg, V – panjasimon 
qirqilgan barg, G – panjasimon qirqilmagan barg. 
А 
B 
V 
G 
131

---

Barglarning о‘lchamlari turlicha bо‘lishi mumkin. Ba’zi 
о‘simliklarning barglari mm bilan о‘lchansa, ba’zi о‘simliklarning 
barglari metr bilan о‘lchanadi. m: Braziliya palmasi rafiyaning bargini 
uzunligi 22 m, eni 12 m, bandining uzunligi 4-5 m. Suvda yashovchi 
vektoriya regiyaning doira shaklidagi barglarining diametri 2 m ga 
yetib, 30-40 kg yukni kо‘tarishi mumkin.
Tomirlanish. 
Bargdan о‘tadigan tomirlar (ular kо‘pincha «nerv»lar 
deb ham nom bilan ataladi) bargdan poyaga о‘tuvchi о‘tkazuvchi 
bog‘lamlardir. Ularning eng ingichkalarini aytmaganda, juda 
kо‘pchiligida yogochlik va lub hujayralari bilan birga sklerenxima 
tolalari ham bо‘ladi. Tomirlarning vazifasi: о‘tkazish, ya’ni bargga 
suv va mineral tuzlarni yetkazish, bargdan esa assimilyatsiya 
mahsulotlarini olib ketish va mexanik tayanch bо‘lish, ya’ni barg 
plastinkasiga mexanik tayanch va barglarni yirtilishdan saqlashdir 
(62-rasm). 
132

---