G. S. K u t u m o V a I. I. I n o g a m o V g e o d e z I ya va m a r k s h e y d e r L i k I s h I


Direksion burchak va rumb o’rtasidagi munosabat



Download 6,42 Mb.
Pdf ko'rish
bet23/203
Sana01.04.2022
Hajmi6,42 Mb.
#522882
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   203
Bog'liq
fayl 1622 20210825 (1)

Direksion burchak va rumb o’rtasidagi munosabat.
Yo’nalishning 
direksion burchagi ma’lum bo’lganda rumbini, rumbi ma’lum bo’lganda esa 
direksion burchagini topish mumkin. Masalan, 3.6-rasmda direksion burchak bilan 
rumbning bir-biriga munosabati berilgan; yo’nalishlarning direksion burchaklari 
ma’lum bo’lganda bu shakldan foydalanib rumbni quyidagi formulalar yordamida 
aniqlash mumkin. 
I − chorakda ShShq r =
α
II − chorakda JShq r = 180
°

α
III − chorakda JG

r =
α
− 180
°
IV − chorakda ShG

r = 360
°

α
} (3.5)
Yo’nalishlarning rumbi ma’lum bo’lsa, direksion burchakni quyidagi 
formulalardan aniqlash mumkin: 
I − chorakda
α
= r
II − chorakda
α
= 180
°
− r
III − chorakda
α
= 180
°
+ r
IV − chorakda
α
= 360
°
− r
} (3.6)
Yo’nalishning azimuti ma’lum bo’lganda - uning rumbini, rumbi ma’lum 
bo’lganda esa azimutini shu formulalar yordamida aniqlash mumkin. Bunda 
formulalardagi direksion burchak (α) o’rniga azimut (A) qo’yiladi, xolos. 
3.3. Magnit milining og’ish burchagi. Haqiqiy azimut bilan magnit 
azimuti orasidagi munosabat 
Magnit milining og’ish burchagi. 
Yer yuzidagi biror chiziqning haqiqiy 
azimuti bilan magnit azimuti bir-biridan magnit milining og’ish burchagiga farq 
qiladi. Ma’lumki, geografik meridian geografik qutblarni, magnit meridiani esa 
magnit qutblarini tutashtiradi. Geografik qutblar bilan magnit qutblari bir nuqtada 


30 
joylashmaganligidan geografik meridian bilan magnit meridiani orasida qandaydir 
burchak hosil bo’ladi. Bu burchak magnit strelkasining (milini) og’ish burchagi 
deyiladi.Magnit meridianining yo’nalishi magnit strelkasini yo’nalishiga to’g’ri 
keladi. Yer yuzida farazan o’tkazilgan geografik meridianning biror nuqtasiga 
magnit mili o’rnatilsa, u geografik meridiandan g’arbga og’ishi, ya’ni g’arbiy 
(manfiy) bo’lishi yoki sharqqa og’ishi, ya’ni sharqiy (musbat) bo’lishi mumin. (3.7-
rasm) magnit milining og’ish burchagi turli nuqtalarda turlicha bo’ladi. MDH 
territoriyasida magnit milining og’ish burchagi 0 dan ±25
o
gacha o’zgaradi.
Masalan, Boltiq dengizi sohillarida 0
o
, Toshkentda +5
o
,6
o
, Kara dengizi 
sohillarida +25
o
dir. Magnit milining turli nuqtalardagi og’ish burchagi vaqt o’tishi 
bilan o’zgaradi. Bu asriy, yillik, sutkalik va tasodifiy o’zgarishdan iborat. Yerning
magnit qutbi asrlar davomida o’zgarib turishi sababli magnit mili taxminan besh asr 
davomida geografik meridiandan sharqqa yoki g’arbga tomon 22
o
,5 gacha og’gan. 
Buni asriy og’ish deyiladi.MDH territoriyasida magnit milining yil mobaynida 
og’ishi 3’-7’minutlar atrofida, sutkalik og’ishi esa MDH territoriyasining o’rta 
qismlarida 15’ gachadi. Shunga ko’ra MDH territoriyasida magnit mili bilan chiziq 
yo’nalishi taxminan 15’ gacha aniqlikda oriyentirlanishi mumkin. Ma`dan konlari 

Download 6,42 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   203




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish