G. S. K u t u m o V a I. I. I n o g a m o V g e o d e z I ya va m a r k s h e y d e r L i k I s h I

11.3 -rasm.GPS priyomnigi jihozlari 
Hamma yo‘ldosh priyomniklari amaldagi davlat qonunlari, me'yoriy hujjatlar 
va qoidalarga asosan metrologik attestatsiya va sertifikatlashdan o‘tishi shart.
Yo‘ldosh priyomniklarini ichki (kiritilagn) dasturlari, ularni ish rejimlariga 
asosan turli funksiyalarni, ya'ni koordinatalar va navigatsiya parametrlarini 
hisoblash, koordinatalarni to‘g‘rilash, marshrut ma'lumotlarini tayyorlash, marshrut 
bo‘yicha yurgizish, kompyuter bilan ikki tomonlama aloqa bog‘lashlarni bajaradi. 
D
мм


+
−
6
10
1
5
D

---

186 
Dasturlar yo‘ldosh sistemasi almanaxini priyomnik xotirasiga yozishni, kompyuter 
monitoriga orbita gruppirovkasi haqidagi ma'lumotlarni chiqarishni ta'minlaydi. 
11.2-jadval 
Asbob nomi 
Firmaning 
nomi (ishlab 
chiqaruvchi 
davlat) 
Statik differensial rejimda o‘lchash 
o‘rta kvadratik xatosi 
Boshqa 
tavsiflar 
Koordinatal
ar 
orttirmalari 
 
Masofala
r 
Nisbiy 
balandlik
lar 
P
ar
all
ell
a
r 
soni
Da
stur
ta`
mi
no
ti
Bitta chastotali priyomniklar
 
SUPER C/A 
ASHTEK 
(AQSH) 
12 
+ 
GEOTRASE
R SYSTEM 
2000 
GEOTRONI
CS AB 
(Shvetsiya) 
12 
+ 
NR 10 
SERSEL 
(Fransiya) 
10 
+ 
4000 SE 
LAND 
SURVEYOR 
TRIMBLE 
(AQSH) 
12 
- 
RS 12 
KARL ZEISS 
(Germaniya) 
12 
+ 
WILD GPS - 
SYSTEM 
200 
LEICA AQ 
(Shveysariya) 
6 
+ 
Ikki chastotali priyomniklar
 
Z-12 Field 
Surveyor 
ASHTEK 
(AQSH) 
12 
+ 
GPS TOTAL 
STATION 
TRIMBLE 
(AQSH) 
9(1
2) 
- 
Tashqi dasturlar priyomnik komplektiga kiritiladi yoki alohida beriladi. Ular 
“menyu” va “sichqoncha” tipidagi
d

s

h

ppm
1
10
+
ppm
1
10
+
ppm
1
20
+
ppm
2
5
+
( )
ppm
2
1
5
+
( )
ppm
3
2
20
+
ppm
2
5
+
ppm
1
5
+
30
5
−
ppm
2
10
+
ppm
2
10
+
ppm
2
20
+
ppm
2
10
+
ppm
2
10
+
ppm
2
20
+
ppm
2
10
+
ppm
2
10
+
20
ppm
1
5
+
5
ppm
2
17
+
ppm
1
5
+
ppm
1
5
+
ppm
1
10
+

---

187 
manipulyator tizimlari bilan boshqariladi. 
Tashqi amaliy dasturlar topografik - geodezik ishlarga tegishli quyidagi 
vazifalarni amalga oshiradi: 
- ishlarni rejalash 
- kerakli miqdordagi yo‘ldoshlardan ma'lumotlarni yozib olish 
- differensial korreksiyalash (to‘g‘rilash) dasturi uchun fayllar tuzish 
- differensial korreksiyalash
- ma'lumotlarni grafik tasvirlash 
- asos (baza) chiziqlarni hisoblash 
- koordinatalarni hisoblash va ularni boshqa sistemalarga o‘zgartirish 
- o‘lchashlar aniqligini baholash 
- ma'lumotlar bazasini rasmlantirish 
- geodezik tarmoqni tenglash 
berilgan masshtabdagi plan va kartani avtomatik texnologiyada tuzish va 
chiqarish. 
GPS priyomniklari bilan ishlash rejasi quyidagilardan iborat: ishlash joyida 
yo‘ldoshlarni ko‘rinishi ma'lumotini tuzish, geometrik omillarni dastlabki 
ko‘rsatkichlarini hisoblash, aniqlanadigan punktlar (nuqtalar) orasidagi harakat 
chizmasini tuzish.