G. S. K u t u m o V a I. I. I n o g a m o V g e o d e z I ya va m a r k s h e y d e r L i k I s h I

 
9.15-rasm. Alohida o’lchashlar 
Bu usulda o’lchashlarni bajarishda reyka bo’yicha sanoqlar qiymatlari bir-
biriga bog’lanmagan holda ifodalanishi mumkin. Agar xotiraga yozish va nuqtalarni 
avtomatik raqamlash yoqilgan bo’lsa, o’lchashlar tegishlicha saqlanadi. 
Nivelir yo’lini reperlarga bog’lab o’tkazish. Bunda kerakli operatsiyalar alohida 
o’lchashlar usulida IntM klavish yordamida ishga tushiriladi. Dastlab reperning 
balandligi kiritiladi. Agar reper balandligi Dini nivelirning xotirasiga yozilgan 
bo’lsa, unda uni nivelirning xotirasidan chiqarish mumkin. Bog’lash jarayoni 

---

153 
bajarilgandan keyin bir-biriga bog’liq bo’lmagan turli o’lchashlar (masalan, piket va 
oraliq nuqtalarni o’rtadan nivelirlash)ni bajarish mumkin (9.16-rasm). 
 
9.16-rasm. Nivelir yo’li 
Jarayon yakunida quyidagi dastlabki natijalar paydo bo’ladi: 
Sh - yo’l bo’yicha umumiy nisbiy balandliklar; 
DB, DF- orqadagi va oldingi reykalargacha bo’lgan yelkalar uzunligining yig’indisi;
dz- nivelir yo’li bo’yicha bog’lanmaslik (boshlang’ich va oxirgi reperlar 
balandliklari kiritilgan bo’lsa). 
Barcha muhim sozlashlarni yo’ldagi o’lchashlar boshlanmasdan amalga 
oshirish lozim. 
O’lchashlarning yuqori aniqligini ta’minlash uchun yelkalarning maksimal 
uzunligi, vizirlashning minimal balandligi va bekatda nisbiy balandliklar maksimal 
farqlarining yo’l qo’yilganqiymatlarini nazorat qilish lozim.DNA raqamli 
nivelirning ishlash prinsipi. DNA raqamli nivelirni bekatga o’rnatish tartibi deyarli 
Dini raqamli nivelir bilan bir xil. Quyida DNA raqamli nivelirlar bilan o’lchashlarni 
bajarishni ko’rib chiqamiz.DNA 03 raqamli nivelirda o’rnatilgan dasturga binoan 
quyidagilarni bajarish mumkin: 
• 
nivelir yo’llarni o’tkazish; 
• 
topografik va rejalash ishlarini bajarish; 
• 
nuqta balandligini joyga ko’chirish. 
DNA raqamli nivelir bilan nivelirlashni bajarishga misol 9.17-rasmda keltirilgan. 

---

154