G qarshiboyeva, J. Majidov, A. Sharafitdinov

Gipoproteksiya
– shunday holatki, unda ota-onaning bola bilan 
shug‘ullanishga yo vaqti yetishmaydi, yoki bu ishni boshqalarga 
yuklab qо‘yadi. Ayrim ota-onalar shu tarzda hayot kechirib, 
farzandlarini umuman nazorat ham qilmaydi, uning taqdiriga befarq 

---

80 
bо‘ladi, 
g‘amxо‘rlik 
kо‘rsatmaydi, 
bolasining 
kelajagiga 
qayg‘urmaydi. Gipopreteksiyaning yashirin shaklida ota-ona bola 
ustidan nomiga nimalardir qilganday bо‘ladi. Lekin aslida ularni faqat 
о‘zlarining kundalik muammolari qiziqtiradi. Bola bu holatlarni tahlil 
etib, о‘zining kerak emasligini, oilada ortiqcha ekanligini anglab 
boradi.
Tashlab qо‘yilgan bolalar yoki tashlandiq bolalar – odatda 
yoshligidan na moddiy, na ma’naviy ehtiyojlari qondirilmagan 
bolalardir. Ular masalan, qorni tо‘ymaganidan jismoniy taraqqiyotdan 
orqada qolsa, nazorat va e’tiborning yо‘qligidan turli jinoyat 
yо‘llariga kirib qoladi, yaxshi, samimiy e’tibor va mehrning 
yо‘qligidan jamiyatda, odamlar orasida о‘z о‘rnini topishga 
qiynaladigan, odamovi, savodsiz bо‘lib о‘sadi. Bularning barchasi 
ularning kelajakda jinoyat yо‘llariga kirib qolishiga yoki zararli 
odatlarga о‘rganishi (giyohvand moddalar iste’mol qilish) ga sabab 
bо‘ladi. “Mehr tayanchi” markazi Toshkent shahrida aynan shunday 
bolalar toifasini tо‘g‘ri hayotga qaytaradigan, gipoproteksiyaning 
qurbonlarini oilaviy muhiti sharoitini о‘rganganidan sо‘ng ota-onasini 
chaqirtirib kelib, ular bilan pedagogik-korreksion, psixologik 
uslublarda ishlaydigan muassasa hisoblanadi. Markazdagi bolalarning 
barchasi oiladagi notо‘g‘ri tarbiyaning qurbonlaridir.
Gipoproteksiyaning 
ham
haddan ziyod 
shakli borki, unda bola 
ota-ona nazoratidan ataylab tashlab qoldirilgani sababli, uning 
notо‘g‘ri yо‘llarga kirib ketayotganligiga ham kattalar befarq 
bо‘ladilar. 
A. Ye. Lichko, A. A. Vdovichenko
larning Rossiyada 
о‘tkazgan tadqiqotlarida yomon yо‘lga kirib ketgan, voyaga yetmagan 
jinoyatchilarning ota-onalarida jiddiy xatoliklar aniqlangan. Ular 
bolasining notо‘g‘ri xatti-harakatini oqlamoqchi ham bо‘ladi, yoki 
aybni 
boshqalarga, 
masalan, 
kо‘cha 
bolalariga, 
maktabdagi 
intizomsizlikka, о‘qituvchilarning befarqligiga tо‘nkamoqchi bо‘ladi, 
faqat о‘zlarining aybini sezmaydi yoki tan olmaydi.
Oilaviy tarbiyaning yana bir shakli –