G niyozov, M. Ahmedova pedagogika tarixidan seminar mashg

Eslab qoling!
Anglab oling!
M adrasalar
Buxoro
<—
Ulug‘bek rahnamoligida
me’morchilik
Z
\
Chiqil ustun» bog‘i 
«Bog‘i maydon»
M adrasalar
— >
Sam arqand
>r
>1
M adrasalar <—
G ‘ijduvon
Marv
X ayriya
Yodda saqlang!
U lug‘bek 1424-yilda Sam arqandda O birahm at suvi yonida 
G 'iyosiddin Jam shid, Ali Qushchi, Abduali Birjandiy, M ansur 
Koshiy, Maryam Chalabiy va boshqa olim lar bilan birgalikda 
qurgan Rasadxonasida sayyoralar sirini o ‘rgandi. Natijada Ulug‘bek 
1018 ta yulduzning holati va harakatini aniqladi, astronomiyaga 
doir bir necha asarlar yozdi. Bu asarlarning asosiy m azm unini 
«Ziji jadidi Ko'ragoniy» deb ataluvchi astronomiya jadvali tashkil 
etadi.
59

---

Bilib qo‘ying!
Ulug‘bekning astronomiya maktabi o‘z davrining akademiyasi 
(« D o ru l-ilm » i) b o ‘lgan va 0 ‘rta asrlar m usulm on S harqi 
astronomiyasining rivojiga katta ta ’sir qilgan. Yevropa olimlari uni 
buyuk astronom lar qatorida e ’zozlaganlar. M ashhur fransuz 
faylasufi, yozuvchi va tarixchi olim Vol’ter (1694-1778) shunday 
e ’tirof etgan edi. «Ulug‘bek Samarqandda akademiyaga asos soldi, 
yer kurrasini o‘lchashni buyurdi va astronomik jadvallarni tuzishda 
ishtirok etdi».
Buni bilib qo‘ying!
Ulug‘bekning eng katta xizmati shundaki, u bevosita ilmiy- 
pedagogik qarashlari bilan ham odamlami ilmli va ma’rifatli bo‘lishga 
da’vat etdi. Ulug‘bek o ‘zining falsafa tarixi, falakiyot, matematika, 
georafiya, adabiyot fanlariga oid ko‘p jildli asarlarida o ‘z davri 
uchun muhim bo‘lgan ilg‘or pedagogik fikrlarni ilgari surdi.
Ulug‘bek yoshlarni aqliy va m a’rifiy tarbiyasi haqida gapirib, 
ulami dunyoviy bilimlarni egallashga da’vat etdi, ilmsizlikka qarshi 
kurashdi.
Mirzo Ulug‘bekning ilmparvarligi va ma’rifatparvarlik fazilatlari 
hamda odil podsho ekanligi haqida Alisher Navoiy «Xamsa» asarida 
shunday yozadi:
60

---

«Temurxon naslidan Sulton Ulug‘bek, 
Ki olam ko‘rmadi Sulton aningdek. 
Aning abnoi jinsi bo‘ldi barbod,
Ki davr ahli biridin aylamas yod.
Valek ul ilmi sari topdi chun dast, 
K o‘zi oldida bo ‘ldi osmon past. 
Rasadkim bog‘lanmish zebi jahondur, 
Jahon ichra Yana bir osmondur.
Bilib bu nav’ ilmi osmoniy,
Ki ondin yozdi «Ziji K o‘ragoniy».