G. N. Maxmudova innovatsion iqtisodiyot

.
21-rasm. Innovatsiyalarning shakllari 
Kumulyativ mahsulot texnologik jarayonning tarkibiy qismidir.
Norzvorzi va Janglar sanoat unumdorligini oʻsishiga oid empirik izlanishlari 
orqali 
texnologik 
rivojlanishning 
tannarxini 
kamaytirish 
yoʻlini 
mikroelektronika, telekommunikatsiya va mos sanoat sohalarida aniqladilar. 
Umuman olganda, innovasion imkoniyat keng qamrovli tarkibga ega. 
22-rasm. Innovasion imkoniyat turlari 
32
O‘zbekiston Respublikasining “Innovatsion faoliyat to‘g‘risida”gi Qonuni 2020-yil 24-iyul, O‘RQ-630-son 
mahsulot 
innovasiyalar 
texnologik 
innovasiyalar 
majmuaviy 
innovasiyalar 
tashkiliy 
innovasiyalar 
innovasion 
imkoniyat
xalqning 
innovasion 
imkoniyati 
fanning 
innovasion 
imkoniyati
hududning 
innovasion 
imkoniyati
tarmoqning 
innovasion 
imkoniyati
korxonaning 
innovasion 
imkoniyati
ishlab 
chiqarishning 
innovasion 
imkoniyati

---

108 
7.2. Korxonaning bozorni egallashga qaratilgan siyosati 
Innovatsion faoliyatni mazmun va mohiyatiga, pirovard olinadigan 
natijasiga koʻra, korxonalar tomonidan olib boriladigan ichki investitsiya 
faoliyatining tarkibiy qismi, ya’ni uning bir boʻlagi deb hisoblash mumkin. 
Ichki investitsiya faoliyati innovatsion faoliyatdan tashqari kapital qurilish, 
yangi texnika va texnologiyalarni sotib olish, mavjud ishlab chiqarish 
quvvatlarini modernizatsiyalash, kengaytirish, rekonstruktsiya qilish kabi 
ishlarni ham bevosita oʻz ichiga oladi. Demak, ichki investitsion faoliyat 
innovatsion faoliyatga nisbatan mazmunan keng tushuncha hisoblanadi. 
Innovatsion faoliyatga sarflangan mablagʻlar jami kapital investitsiyaning 
yangi gʻoya, ishlanmalar, jarayonlar, mahsulot, xizmat turlarini yaratish, 
oʻzlashtirish va tatbiq etishga taalluqli boʻlgan qismidir. 
Korxonaning innovatsion salohiyati korxonaning barcha jihatlari, ya’ni 
yangilikni yaratish va undan amaliyotda foydalanish qobiliyatini ifodalaydi. 
Korxonaning innovatsion salohiyati elementlariga quyidagilarni kiritish 
mumkin: 
•
moddiy-texnik resurslar;
•
moddiy va nomoddiy aktivlar;
•
moliyaviy resurslar;
•
tashkiliy resurslar;
•
kadrlarga oid resurslar;
•
ijtimoiy-ruhiy omillar.
Shundan kelib chiqib, korxona innovatsion jarayonlarni tashkil etish 
uchun ixtiyorida quyidagilarga ega boʻlishi lozim:
•
gʻoya va ishlanmalarni moliyalashtirish uchun yetarli pul mablagʻlar;
•
yangi mahsulotni yaratish va ommaviy ravishda ishlab chiqarish uchun 
tegishli moddiy-texnika bazasi;
•
yangiliklarni amalga oshirish va uni joriy etish uchun qobiliyatli 
xodimlar;
•
har qanday innovatsion jarayon asosini tashkil etuvchi original 
(rasman) gʻoyalarni ishlab chiqish imkoniyati. 
Hozirgi bosqichda iqtisodiyotni innovatsion rivojlantirishning davlat 
tomonidan boshqarilishi ob’yekt va sub’yektlar boʻyicha emas, jarayonlar 
darajasida amalga oshirilishi kerak. Bu tarkibiy qayta ishlab chiqarishga 
tizimli yondashuvni taqozo etadi hamda jismoniy va yuridik shaxslarni ilm-

---

109 
fan va ilmiy xizmat koʻrsatish sohalaridagi aqliy faoliyatini institutsional-
huquqiy va ijtimoiy-moliyaviy boshqarishni shakllantirish bilan bogʻliq. 
Bunday asosda kichik korxonalar uchun soliq imtiyozlari joriy etish (davlat 
tashkilotlari texnologiyalar mualliflari tomonidan litsenziyalarni sotishda 
patentlash va preferentsiya uchun dotatsiyalar), nodavlat tashkilotlarini 
maqsadli qoʻllab-quvvatlashni fundamental va amaliy tadqiqotlarni davlat 
tomonidan boshqarilishi bilan uygʻunlashtirish kerak. 
Innovatsiyalarni rivojlantirishda resurslarni asosiy sohalarda jamlashga 
yordam beradigan samarali sanoat siyosatini ishlab chiqish va joriy qilish 
muhim baza va rezerv vazifasini oʻtaydi va iqtisodiyot tarmoqlarining 
innovatsion imkoniyatlarini oshiradi. Innovatsiya faoliyatini kengaytirish 
uchun tashkiliy va institutsional muhitni yaxshilash kerak. Mazkur muhitda 
novatorlik faoliyati innovatsion jarayonning barcha ishtirokchilari uchun 
iqtisodiy foydali boʻlishi lozim.