|
I
1
ning
qiymati
7-8 A
gacha
oshirilganligi tufayli ikkilamchi kuchlanish
U
2max
ning qiymati ham ortib
25000-
30000 V
ni tashkil qiladi. Ikkilamchi kuchlanish zanjiri: o‘t oldirish g‘altagi 8
ning ikkilamchi chulg‘ami
taqsimlagich 9
o‘t oldirish shami 12
"massa"
o‘t oldirish g‘altagining ikkilamchi chulg‘ami.
3.18-rasm. Kontakt-tranzistorli o‘t oldirish tizimining elektr sxemasi
151
O‘t
oldirish
g‘altagining
birlamchi
chulg‘amida induksiyalangan
100 V
ga yaqin
o‘zinduksiya EYUK, C1 kondensatorni zaryad
qilishga ketadi va tranzistor yopilish davrida
yo‘qotadigan quvvatini kamaytiradi va uni
ortiqcha qizib ketishdan saqlaydi.
Impuls transformatori IT tranzistor VT ni
yopilishini tezlatish uchun xizmat qiladi. Uning
birlamchi chulg‘ami uzgich kontakti bilan
ketma-ket
ulangan.
Uzgich
kontaktlari
uzilganda IT ning ikkilamchi chulg‘ami W2 da
hosil bo‘lgan o‘zinduksiya EYUK impulsi
qarshilik R2 ga uzatiladi. R2 qarshilikda
yuzaga kelgan kuchlanish, tranzistorning
emitter-baza o‘tish joyiga, boshqarish tokiga
teskari yo‘nalishda ta’sir qiladi, ya’ni
tranzistor bazasiga musbat, emitterga esa
manfiy potensial uzatiladi. Natijada, tranzistor
yopilishi, o‘t oldirish g‘altagidagi magnit
maydonining
yo‘qolishi
tezlashadi
va
ikkilamchi kuchlanish qiymati ortadi. Rezistor
R1
tranzistorni
berkituvchi
impulsni
shakllantiradi
va
uning
ta’sir
vaqtini
uzaytiradi.
Dvigatelning aylanishlar chastotasi kam
bo‘lganda yoki yuqori kuchlanish zanjirida
uzilish mavjud bo‘lsa, o‘t oldirish g‘altagining birlamchi chulg‘amida
induksiyalanadigan EYUK qiymati ortib ketib, tranzistor qizib ketishi va kuyishi
mumkin. Buni oldini olish maqsadida kondensator С1 ga parallel ravishda VD2
diod va VD1 stabilitrondan iborat zanjircha ulanadi. Diod VD2 akkumulatorlar
batareyasi toki o‘t oldirish g‘altagining birlamchi chulg‘amidan o‘tmasdan,
stabilitron VD1 orqali o‘tib ketishiga yo‘l qo‘ymaydi. O‘t oldirish g‘altagining
birlamchi chulg‘amida hosil bo‘ladigan o‘zinduksiya EYUKi 80 V dan ortishi
bilan stabilitron VD1 teshilib, o‘zidan o‘zinduksiya tokini o‘tkazib yuboradi va
tranzistorni kuyishdan saqlaydi. O‘zinduksiya EYUKi
80 V
dan kam bo‘lganda
VD1 stabilitron yopiq bo‘ladi va o‘zinduksiya EYUK С1 kondensatorini zaryad
qilishga sarflanadi. Elektrolitik kondensator С2 generatorga parallel ravishda
ulangan bo‘lib, u filtr vazifasini bajaradi va tranzistorni generator
akkumulatorlar zanjirida hosil bo‘lishi mumkin bo‘lgan o‘ta kuchlanish
impulslaridan saqlaydi.
Tranzistorli kommutator TK-102 (3.19 -rasm) issiqlikni yaxshiroq tarqatish
uchun qovurg‘ali qilib yasalgan quyma alyuminiy qobiq 1 ga yig‘ilgan.
Tranzistor 5 maxsus chuqurchaga o‘rnatilib, zichlashtirish uchun ustidan epoksid
elim 4 quyilgan. Kommutatorning elektrolitik kondensatori 6 va impuls
transformatori 3 dan boshqa elementlari umumiy blok 2 ga birlashtirilib, poliefir
3.19-rasm.Tranzistorli kommutator
TK-102
3.20-rasm. Rezistorlar bloki СЭ-
107
152
kompaundi bilan zichlashtirilgan. Stabilitron qizib ketmasligi uchun blok 2
issiqlik tarqat-gich 8 bilan ta’minlangan. Pastki tomonidan kommutator qobiq 1
ga parchin mixlar bilan mahkamlangan metall taglik 7 bilan berkitilgan.
Kommutatorning yon tomoniga chiqish qisqichlarga ega bo‘lgan taxtacha
mahkamlangan ("Р", "K", M va bitta qisqichi belgisiz).
Tranzistorli kommutator, odatda, harorati dvigatel bo‘linmasiga nisbatan
ancha past bo‘ladigan haydovchi kabinasiga o‘rnashtiriladi va bu tranzistorni
qizib ketib ishdan chiqishdan saqlaydi.
Rezistorlar bloki СЭ107 (3.20-rasm) metall qobiq 1 ga joylashtirilgan, chinni
izolyatorlar 2 ga mahkamlangan va konstantan simdan spiral 3 ko‘rinishida
o‘ralgan qarshiliklar R
q
1 (0,5 Om) va R
q
2 (0,5 Om) dan iborat. Qarshiliklarning
3.21-rasm. P133 va P137 belgili
uzgich-taqsimlagichlar
a- umumiy kurinishi; b-yuqoridan ko‘rinishi c)
markazdan qochma rostlagich; 1-val; 2-mufta; 3-
oktan-korrektorni mahkamlash bolti; 4- qobiq; 5-
bronza vtulka; 6-markazdan qochma rostlagich; 7-
podshipnik; 8-kuzg‘almas lappak; 9-qo‘zg‘aluvchi
lappak; 10- plastinasimon prujina; 11, 30-filtslar; 12-
yugurdak; 13-rezistor; 14 - qopqoq; 15 - chiqish
joylari; 16-prujina; 17-kontakt ko‘mirchasi; 18-
qopqoqdagi yon elektrodlar; 19-kulachok; 20 - oktan-
korrektor; 21- vakuum-rostlagich; 22-tortqi; 23-
qo‘zg‘aluv-chi
lappakni
qobiqga
ulaydigan
o‘tkazgich; 24-gayka; 25-ekstsentrik; 26-qo‘zg‘almas
kontakt ushlagichi; 27-pishangcha; 28-murvat; 29-
kon-taktlar; 31-o‘tkazgich; 32-qisqich; 33- kulachok
vtulkasi;
34-prujina;
35-yetaklovchi
plastina
ustunchasi; 36-kulachokni yetaklovchi plastinasi; 37-
yukchalarning yetaklovchi plastinasi; 38 - yukcha;
39 - yukcha o‘qi; 40-kulachokning yetaklovchi
plastinasidagi shtift
153
chiqish uchlari 4 ga plastina 5 vositasida K, ВK, ВK-Б belgilariga ega bo‘lgan
uchta chiqish qisqichlari ulangan.
Б114 belgili o‘t oldirish g‘altagi kontaktli o‘t oldirish tizimida qo‘llaniladigan
g‘altaklarga (Б115, Б117 va boshqa) nisbatan quyidagi konstruktiv farqlarga ega.
O‘t oldirish g‘altagining birlamchi chulg‘amining o‘ramlar soni
Do'stlaringiz bilan baham: |
