G‘. N. Mahmudov

Oktan-korrektor
 .  Oktan-korrektor  (3.11-rasm)  o‘t  oldirishning  ilgarilatish 
burchagini  qo‘llanilayotgan  yonilg‘ining  oktan  soniga  ko‘ra   

12
0
  doirasida 
o‘zgartirish  imkoniyatini  beradi.  Oktan-korrektor  yordamida  o‘t  oldirishning 
ilgarilatish  burchagini  o‘zgartirish  uzgich-taqsimlagich    qobig‘ini  etakchi    valga 
nisbatan burash hisobiga amalga oshiriladi. Buning uchun mahkamlovchi boltlar 2 
va  3  bo‘shatiladi  va    rostlagich  gaykalar    6    ni    aylantirish  hisobiga  uzgich-
taqsimlagich  qobig‘i  u  yoki  bu  tomonga  buraladi.  Rostlash  tugatilgandan  keyin 
mahkamlanuvchi  boltlar  va  rostlagich  gaykalar  yana  tortib  mahkamlanadi.   
Yuqorida  keltirilgan  uch  moslama  bir-biriga  bog‘liq  bo‘lmagan  holda  uzgich-
taqsimlagichning  turli  qism-lariga  ta’sir  qiladi.  Xususan,  markazdan  qochma 
rostlagich 

 uzgich kulachogini,  vakuum-rostlagich

qo‘zg‘aluvchi plas-tina bilan 
birgalikda uzgichni va  oktan-korrektor  

 uzgich-taqsimlagich qobig‘ini buraydi. 
   Amalda  o‘t  oldirishning  ilgarilatish  burchagining  real  qiymati  boshlang‘ich 
burchak  ( 

0
  )  va  oktan-korrektor,  markazdan  qochma  ( 

1
  ),  vakuum 
rostlagichlar ( 

2
 ) o‘rnatgan burchaklar yig‘indisiga teng bo‘ladi (3.12 -rasm). 
   Uzgich kontaktlari orasidagi tirqishning o‘zgarishi va uzgich pishangchasining  
yostiqchasining  eyilishi  ham  o‘t  oldirishni  ilgarilatish  burchagi  ortishiga  yoki 
kamayishiga  olib  keladi.  Shuning  uchun,  dvigatelda  o‘t  oldirish  daqiqasini 
o‘rnatishda  hamda  markazdan  qochma  vakuum-rostlagichlarni  tekshirish  va 
rostlashdan  avval  uzgich  kontaktlari  orasidagi  tirqishni  va  uning  pishangchasi 
yostiqchasining eyilganlik darajasini tekshirish tavsiya qilinadi. 
   O‘t  oldirish  tizimi  ishonchli  ishlashini  ta’minlashda  uzgich  kontaktlari 
orasidagi  tirqishning  belgilangan  qiymat  doirasida  bo‘lishi  katta  ahamiyatga  ega.  
Chunki,  bu  tirqish  kattaligi  kontaktlar  tutashib  turish  burchagi  qiymatini  (3.11  -
3.12-rasm.  Markazdan  qochma  va  vakuum 
rostlagich  birgalikda  ishlaganda  o‘t  oldi-
rishning ilgarilatish burchagini o‘zgarishi 
1  -  markazdan  qochma  rostlagich  tavsif-
nomasi; 
2 
- 
vakuum-rostlagichning, 
dvigatel-ning  yuklamasiturli  qiymatlarga 
ega bo‘lgandagi tavsifnomasi 
 

---

 
142 
rasmga  qarang)  yoki  o‘t  oldirish  g‘altagining  birlamchi  chulg‘amidagi  tok 
kuchining  avj  olish  vaqtini  belgilaydi.  Kontaktlarning  tutashib    turish    burchagi 
maxsus qurilmalar yoki ko‘chma asboblar yordamida rostlanadi. 
   Dvigatelning  silindrlar  soniga  ko‘ra  uzgich  kontaktlarning  tutashib    turish 
burchagi  va  ular  orasidagi  tirqish  (agar  ishlab  chiqaruvchi  zavod  ko‘rsatmasi 
bo‘lmasa) quyidagi qiymatlarga ega  bo‘ladi: 
 
Silindrlar  soni 
4 
6 
8 
Kontaktlarning tutashib turish 
burchagi, 
grad 
                  
    43
0 

  
3     
  39
0
 

 3            
   30
0
 

 3      
Kontaktlar orasidagi tirqish, 
mm
 
0,4 

 0,05 
0,4 

 0,05 
0,35 

 0,05