G im n a st ik a d a r sl a r id a in no va tsio n t e X n o L o g iy a L a r

1.3.  G im nastikaning  uslubiylik xususiyatlari
Gimnastika  mashqlarini  qat’iy  bir  m e'yorda  bajarish  va 
shug'ullanuvchilar  faoliyatini  aniq  uyushtirish  mumkinligi,  ular 
yangidan-yangi  malaka  va  ko'nikm alarni  o ‘zlashtirish  uchun  eng 
qulay  sharoit  hamda  oshirilgan  ish  qobiliyatiga  zam in  b o ’luvchi 
tegishli  emotsional  muhitni  yaratadi.  Gimnastika  boshqa  sport 
fanlaridan  farqli  o la ro q   quyidagi  uslubiy xususivatlarga ega:
12

---

1.  Kishi  organizmiga  har  yoqlama  ta'sir  k o ‘rsatish.  Shug‘ul- 
lanuvchi  organlarining  vazifalari  gimnastika  mashqlari  yordamida 
muvaffaqiyatli  tarzda  takomillashtiradi.  umumiy  jism oniy  rivoj- 
lantiradi  va harakat qobiliyatlarini  har yoqlama jism oniy  barkamol 
b o iish id e k  vazifalam i m uvaffaqiyatli hal  qiladi.
2.  Q o ‘llaniladigan jism oniy  mashqlarning  xilma-xilligi.  Orga­
nizmning morfologik va funksional tizim larida va jism oniy sifatlari 
(kuchlilik,  tezkorlik,  egiluvchanlik,  chaqqonlik,  chidamlilik)ni  har 
tom onlam a garmonik rivojlantirishda turli xildagi jism oniy m ashq­
larni  q o ila s h   mumkinligi,  shu  bilan  bir  vaqtda  asab  tizim ining 
koordinatsivaviy  m exanizm iga ijobiy ta 's ir qilishiga organizmning 
moyilligini  oshiradi,  sport  texnikasi  asoslarini  egallashdagi 
qiyinchiliklarga barham beradi.
3.  Organizm ning ayrim a ’zolariga tanlab alohida ta ’sir k o'rsata 
olish  xususiyati.  Tegishli  mashqlarni,  lozim  b o ig a n   dastlabki 
holatlarni tanlab  q o ila sh ,  ijro  usullarining  aniqligi  natijasi  o ia ro q  
m uayyan muskul, b o 'g ‘in guruhlariga lokal ta ’sir etiladi va jism oniy 
rivojlanishdagi  kam chiliklarni  muvaffaqiyat  bilan  tuzatishga 
imkoniyat yaratadi.
4.  0 ‘quv jarayonining belgilangan q at’iy  m e’yorda b o ‘lishi va 
jismoniy yuklamaning aniq tartibga solinganligi.  T a’lim jarayonini 
laslikil  qilish  xilma-xil  uslubiyot  usullaridan  foydalanish  bilan  bir 
vaqtda  ta'lim   berishning  xususiy  vazifalarini  asta-sekin va ketma- 
k
l
-t  li.tl  qilish  lamoyillari  bilan b o g iiq .  Bu holat jism oniy va boshqa 
xislatlaniing  tobora  i i\ojlanib  borishini  ta'm inlaydi.
Yuklamani,  harakat  sur'alini  va  ampliuidasini  o '/gartirish , tak- 
roiiashlar sonini  ko’pa\ lirish  yoki  kamayiirish,  dastlabki holatlarni 
o ‘zgartirish  va  mashqlarni  ijro  etish  kctma-ketligini turlicha y o ig a  
qo ‘>ish.  toshlar  va  amortizatsiva  bilan  ishlovchi  qurilmalardan 
foydalanish  orqali,  shug'ullanuvchilarning  jism oniy  tayyorgarligi 
darajasiga c'tibo r  bcrish  talabini  q o ‘yadi.
5.  Mashqlarni  u/luksiz  murakkablashtira  borish  va  kom- 
binatsiyalash  hamda  bir  xildagi  mashqlarni  turli  maqsadlarda 
q o ila n is h   mumkinligi  xususiyati.  Biron  mashqni  o ‘zlashtirib  ol-
13

---

gandan keyin odatda,  uning murakkabroq  variantlarini  o ‘rganishga 
o'tiladi,  bora-bora  bu  mashqning  o'zi  ham  murakkablashtiriladi, 
biron  elementni  ikkinchisiga  qo'shib  bajarib,  kombinatsiyalarga 
yangi  harakatlar  kiritiladi  v a  h.  k.  Bunda  o ’rganilayotgan  o'quv 
materiali  sifat  va  (m iqdor  jihatdan  ham)  yangicha  ifodaga  ega 
b o ia d i,  ham da  organizm ga  boshqacharoq  ta ’sir  etadi  va  zarur 
o ‘zgarishlarni  keltirib  chiqaradi.  Bir  xil  mashqlardan  turlicha 
vazifalam i  hal  qilish  uchun  foydalanishda  ularni  uslubiy jihatdan 
xilma-xil  o ‘zgartirish  (yo’naltirilgan  reglamentlash,  ijro  etishnnig 
o ‘yin  yoki  m usobaqa  shakllaridan  foydalanish  va  h.k.)  y o ii  bilan 
am alga oshirish mumkin.
Yuqorida  qayd  qilingan  gim nastikaning  uslubiy  xususiyatlari 
bir-biri  bilan  uzviy  b o g iiq .  Qayd  qilingan  xususiyatlarni  hisobga 
olish,  shug'ullanuvchilarning  har  tom onlam a  umum iy  jism oniy 
tayyorgarligi,  harakat  sifatlarini  garm onik  rivojlantirish  vazifalari, 
shuningdek taiim -tarb iy a vazifalari muvaffaqiyatliroq  hal  etiladi.