G im n a st ik a d a r sl a r id a in no va tsio n t e X n o L o g iy a L a r

3.4. Asosiy qism  uchun  m ashqlarni tanlash va harakat 
sifatlarini rivojlantirish  m ashqlari
Akrobatika  mashqlari  va  snaryadlardagi  mashqlar.  Darsning 
asosiy  qismiga  m uayyan  m ashqlarni  tanlash  darsning  xususiy 
vazifalariga  bogTiq.  Shug'ullanuvchi  o ‘qitilgan m ashqni  mustaqil 
bajara  olsa  yoki  bajarishga  tayyor  b o ‘lsa,  shundagina  o ‘qitilgan 
mashqni  o'rgatish etapi  yakunlangan hisoblanadi.
76

---

0 ‘rgatish bir necha bosqichda am alga oshiriladi -  bir emas,  bir 
nechta dars  davom  etadi.  Shug'ullanuvchilar bu darslarda,  maxsus 
tayyorlov  va  y o ila n m a   beruvchi  m ashqlarni  bajarishi  davomida 
o ‘rgatishning  barcha  bosqichlarini  o ‘tadilar.  U lar  tanishtirish, 
o ‘zlashtirish, m ustahkam lash va takom illashtirish deb nomlanadi.
Birinchi  bosqichda  -   «m a’lum   bir  m ashqlarni  tanishtirish  va 
o ‘zlashtirish» kabi vazifa faqat qismdagi yakunlovchi darsga qadar 
b o iish i,  qo ilan ilish i  mumkin.  U ndan  oldingi  darslar  uchun  esa 
vazifani  “tanishtirsh,  o ‘zlashtirish”  agar  harakat  texnikasi  qiyin 
b o is a , qismdagi bir necha darsda qayd qilingan vazifa takrorlanadi. 
0 ‘zlashtirib  olingan  harakatlar  qator  darslar  (yoki  bitta  dars)da 
mustahkamlanishi,  so‘ng  takom illashtirilishi  am aliyotda  keng 
qo'llaniladi.
Ik k in c h i  b o s q ic h d a   -   m u s ta h k a m l a s h   u c h u n   b o s h q a   v a z if a la r 
q o ‘yiladi.  T ab iiy k i.  u lar  b o s h q a   v o sita la r y o r d a m i d a  hal  qilinadi.
Shunday  hollar  ham  bo'lishi  mumkinki  (ko'pincha  shunday 
bo'ladi ham), bitta darsning o ‘zid ab ittam a sh q tu rid ao ‘zlashtirishni, 
boshqasida -  m ustahkam lash va yana boshqasida takomillashtirish 
vazifalari hal qilinishi mumkin. M asalan, yonlam achasiga q o ‘llam i 
ketm a-ket polga q o ’yib to'ntarilish  ("g ’ildirak”) b o ‘lish:
O 'rgatishning  1-bosqichi quyidagicha am alga oshiriladi:
1-mashq  (takrorlash)  -   qo'llarda  tik  turishga  chiqish,  oyoqlar 
kerilgan.  o ‘girilish davom ida burilish  bilan (yordam  beriladi);
2 - m a s h q - q o ‘ll a r d a ti k t u r i s h d a , o y o q la r k e r i l a d i - o ‘g irilis h n in g  
ik k in c h i  yarinisi  y o rd a m   bilan  y o n l a m a c h a s i g a   buriladi;
3 -m a s h q   -  y o rd a m   bilan  y o n la m a c h a s ig a   o 'g irilis h ;
4 - m a s h q   -  y o n l a m a c h a s i g a   o 'g irilis h n i  m u staqil  bajarish.
S h u g 'u l la n u v c h il a r   oldin g i  d ars la rd a   u sh b u   m a s h q n i  b ajarish
u c h u n   t a y y o rlo v ,  y o i l a n m a   b eruvchi  m a s h q la rn i  o 'r g a n is h la ri: 
bitta  q o 'l   bilan  itarilib.  q o 'l l a r d a   tik  turish;  x u d d i  sh u n d a y ,  lek in  
q o 'l l a r n i   k etm a-k et  q o 'y i s h   bilan;  xud d i  sh u n n in g   o ‘zini,  b u rilish  
d a v o m i d a  q o 'lla rn i  q o 'y i s h   bilan  bajarish.