G. A. Shahmurova yosh fiziologiy as I

M iyach a
M iy ach a b o la la rd a b ir oz y u q o ri jo y la sh g a n b o 'lib , bosh m iya 
qutisining ensa qismini to'ldirib turadi. M iyachada ikkita yarim sharlar 
bo'lib, ular bir biri bilan chuvalchangsimon qism orqali birikadi. M iyacha 
m u s k u lla rn in g u y g 'u n q is q a r is h id a va h a r a k a tla r id a , b ir g u ru h
60
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

m uskullarning tegishlicha taran g turishini saqlashda ishtirok etadi va 
hokazo. M iyachaning faoliyati izdan chiqsa, odam u yg 'u n h arak atlar 
qila olmay qoladi, tez charchab, oyoqlarini k a tta kerib, gandiraklab va 
qaltirab yuradi. Bir necha oydan so 'n g h ara k a tla r yaxshilanadi. M iya 
y a rim s h a rla ri m iy a c h a o rq a li sk elet m u s k u lla rin in g to n u sin i va 
u y g 'u n lig in i refiek to r y o 'l b ilan b o sh q a rila d i. C h ap y arim sh a rla r 
m iy a c h an in g o 'n g y a rim s h a rla r fu n k siy a sin i, o 'n g y a rim s h a rla r 
m iyachaning chap yarim sharlar funksiyasini boshqaradi. M iya yarim
sh a rla ri m iy ach a o rq ali v egetativ fu n k siy a la r-y u ra k , q o n to m irla r 
faoliyatini, ovqat hazm qilish va boshqa funksiyalarni boshqaradi.
Yangi tug'ilgan bola miyachasining vazni 20,5-23 g, 6 oylikda esa 62- 
65 g b o 'la d i. B olad a m iy ach an in g oq m o d d asi k u lra n g m oddasig a 
nisbatan tez rivojlanib, 7-8 yoshida tugallanadi. M iyachadagi refiektor 
funksiyaning shakllanishi uzunchoq m iya, o 'r ta va o raliq m iyaning 
shakllanishiga bog'liq.
O rta miya. 
O 'rta miya 4 tepalik plastinkasi va miya oyoqchalaridan 
tashkil to p g an . B und an tash q a ri, qizil y ad ro , q o ra m o d d a va bosh 
m iyadan chiqadigan, ko 'z soqqasini harakatga keltiruvchi 3-4 juft va 4 
juft g'altaksim on nervning yadrolari bor.
O 'rta miya yadrolari faoliyatiga k o 'ra sezuvchi va h arakat yadrolariga 
bo'linadi. H a ra k at yadrolari organizm da m uskullar tonusiga bevosita 
ta ’sir etadi. Sezuvchi yadrolar eshitish va k o 'rishda ishtirok etadi. O 'rta
miyasi shikastlangan odam da m uskullar tonusi saqlanib qolgani holda 
to 'g 'rilo v c h i reflek slar b u zilad i, ch u n k i bo sh m iya p o 's tlo q qism i 
m uskullar tonusini boshqarib turadi. O 'rta m iyada yana k a tta yarim
sharlarga boradigan o'tkazuvchi yo'liar joylashgan. O 'rta miya ishtirokida 
hosil bo'ladig an reflekslar ona qornida hom ilada shakllana boshlaydi. 
Yangi tug'ilgan bolada ko'z qorachig'i refleksi yaxshi rivojlangan bo'ladi. 
Tovush va teri ta ’siriga javoban ko 'z qorachig'ining lcengayishi bola 10 
haftalik bo'lgandayoq seziladi. 2-3 oylikdan boshlab labirint refleksi to 'la
nam oyon b o'lad i. Bolaning yoshi ortishi bilan tanani m ako nd a tutib 
turish refleksi ham yaxshi rivojlanib boradi.
Yangi tug'ilgan bolada o 'rta miyaning vazni 2,5 g. Qizil yadro yaxshi 
rivojlangan bo'ladi.