G. A. Shahmurova yosh fiziologiy as I

Stafilokokklardan zaharlanish. 
T erisiga y ara ch iq q an (rin it, 
q o n ’yuktivit, angina) va boshqa kasalliklar bilan og'rigan kishilar 
infeksiya tashuvchi hisoblanadi. Taxminan 50% sog4lom odamlarning 
tomog^ida, burun shilliq qavatida, terisi yuzasida, ichagida kasallik 
q o 4zg‘atuvchi stafilokokklar bo4ladi.
Stafilokokklar ko ‘pincha sut, baliq mahsulotlarida, sabzavotlarda tez 
k o ‘payadi. Zaharlanishning dastlabki belgilari zararlangan ovqatni 
iste’mol qilgandan 2-4 soat o'tgach paydo bo'ladi. Bunda odam qusadi, 
k o ‘ngli ayniydi, qornida og‘riq paydo boTadi, tez-tez ichi ketadi, harorati 
ko ‘tariladi, qaltiraydi, og‘ir hollarda yurakning faoliyati buziladi.
Ichak tayoqchasidan zaharlanish. 
Bu tayoqcha odam va hayvon 
ichagida yashaydi, tashqi muhitda uzoq saqlanadi. Qaynatilgan kartoshka, 
vinegretda, sho'rva va boshqa suyuq ovqatlarda tez k o ‘payadi. Ana 
shunday sifatsiz ovqatni yeganda odam zaharlanadi.
Bakteriyasiz zaharlanish. 
Qo4ziqorinlardan zaharlanish aksari bahorda 
ko 'p uchraydi. Zaharli qo'ziqorinni yegandan keyin 6-10 soat o'tgach 
q o rin d a o g 4riq tu rad i, bem or qusadi, ichi ketadi. O rganizm ning 
suvsizlanishi tufayli qon quyuladi, k o 4karadi, talvasa tutadi, rangi zahil 
tortadi. K o4pincha yosh bolalar, ayniqsa kichik yoshdagi bolalar zaharli 
o ‘simliklardan zaharlanadi.
Odam qo 4rg4oshindan zaharlanganda og4izda metall ta ’mi seziladi, 
qorni tutib-tutib og4riydi, talvasa tutadi va hokazo.
0 4rik, shaftoli, olxo4ri, olcha, bodom danagidan ham zaharlanish 
mumkin.
221
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Ovqatdan zaharlanishning oldini olish uchun mahsulotlarni to 4g4ri 
saqlash, sanitariya-gigiyena qoidalariga puxta rioya qilish shart. Ovqatni 
sifatli m ahsulotlardan tayyorlash, buzilgan m ahsulotlarni ovqatga 
ishlatmaslik kerak. Oshxonada masalliqni alohida-alohida taxtalarda 
to ‘g‘rash, so'ngra stol, taxtakach, myasorubka, pichoqni yaxshilab sovunlab 
yuvish zarur. Tez buziladigan taomlar (go4sht, baliq, qaynatilgan ovqat, 
kolbasa, sosiska, sut, sut mahsulotlari, tort, pirojkiy va boshqalar)ni tez 
tarqatish lozim. G o4shtni 0°S haroratda 5 kun, qaynatma kolbasa, sardelki, 
sosiskani 3 kun, baliq, tovuq, o ‘rdakni 2 kun, tuxumni 20 kun, sariyog4ni
10 kun, tvorogni 36 soat, sm etanani 72 soat, sutni 20 soatdan ortiq 
saqlamaslik kerak. Qopqog'i shishgan qonservalarni ovqatga ishlatish 
mumkin emas. Meva va sabzavotlarni albatta yuvib yegan m a’qul.
Zaharlangan odamga bir stakan iliq suv ichirib qustiriladi. Achchiq 
shirin choy ichirib, o'ringa yotqizib, qalin qilib o 4rab qo4yiladi.
Z aharlanishning dastlabki belgilari paydo b o 4lishi bilan darhol 
shifokorni chaqirish zarur. Shifokor kelgunicha bemorga 3-4 stakan suv 
ichirish kerak. Zahar kamroq shimilishi uchun 1 litr suvga 2-3 ta tuxum 
oqini aralashtirib ichiriladi.