G. A. Shahmurova yosh fiziologiy as I

O qsillam ing aham iyati. 
Bolalar uchun oqsillar eng katta ahamiyatga 
ega. Oqsil inson oziqasidagi asosiy qism b o iib . organizmning plastik 
;
funksiyasi va quvvatini oshiradi. Oqsil hujayraning asosiy tarkibiy qismini
I 
va hujayralararo tizimini tashkil qiladi. Oqsil umumiy tana ogirligining
16-17% ini tashkil qilishi, quruvchi qism sifatida uning ahamiyati birinchi 
darajali ekanligini ko4rsatadi. Asosiy hayotiy jarayonlar oqsil bilan bogiiq 
bo iib , ular organizmning k o ‘payish va o 4sish qobiliyati, sezuvchanlik, 
moddalar almashinuvi, qisqarish harakatining turli koiinishi va bir qancha 
faoliyatiga egadir. Oqsil katahzator-tezlashtiruvchi vazifasini bajaradi. 
Oqsil bolalar organizmida immunitet hosil bo4lishida qatnashadi. D N K
va R N K tarkibi oqsil m olekulalaridan tuzilgandir. Oqsil m oddalar 
energiyasi sarflanishi jarayonida ham qatnashadi.
Bolalar va o 4sm irlarda oqsil yetishmasligi jismoniy rivojlanishda 
funksional o ‘zgarishlarga olib keladi. Oziqa mahsulotlarida oqsilni kam 
m iqdorda iste’mol qilish natijasida alim entar distrofiya va boshqa 
kasalliklar ham uchrashi mumkin. Oqsil tarkibidagi am inokislotalar 
(ayniqsa organizm sintez qilishi mumkin b o4lmagan aminokislotalar) 
soniga q a ra b , b io lo g ik q iy m at q o 4yiladi. B o lalar o v q a tid a
aminokislotalarni no to 4g4ri muvozanatlash, almashtirib boim aydigan 
am in o k islo talarn in g b iro r-b ir t a ’sirining yetishm asligi organizm
rivojlanishiga salbiy natija berishi mumkin. Hozircha oziq-ovqatlarda 26 
xil aminokislotalar uchraydi. 
J
A m inokislotalarning biologik qiym atini belgilovchi mezon - bu 
ularning bir kompleksda boiishi va ularsiz organizmda oqsil sintezi boiishi 
m um kin em asligid ad ir. A m in o k islo ta la rn in g y etishm asligi yoki 
boim asligi, o 4sishdan qolish, jismoniy zaiflikka olib keladi, shu bilan 
birga kamqonlik, ichki bezlarning ishi buzilishiga sabab boiadi. Masalan, 
o rg an izm d a lizinning y etishm asligi - suyakning kalsiy b ilan
t a ’m inlanishining, azot m u vo zan atin in g buzilishiga, gem oglobin 
miqdorining kamayishiga, qon hosil boiishining buzilishiga olib keladi.
200
www.ziyouz.com kutubxonasi

---