Fuqarolik jamiyati va uning asosiy belgilari Fuqarolik jamiyati muammolari Davlat va fuqarolik jamiyati

Fuqarolik jamiyati muammolari
Insoniyat paydo bo‘lgandan boshlab, asta-sekin jismoniy va intellektual (aqliy) jihatdan takomillashib bordi. Odamzot-ning jamiyat bo‘lib yashashi uchun ma'naviy madaniyat kerak edi. Ana shu ehtiyojlar sababli hozirgi odam (Homo sapi-ens) tiplaridagi instinktlar o‘rnini axloq normalari egallab bordi.Natijada dunyoning turli mintaqalarida vujudga kelgan odamlar jamoasida “ruxsat” va “ta’qiq” tizimi shakllandi. Diniy dunyoqarashning shakllanishi tufayli ruxsat va ta’qiqlar o‘rni-ga “savob” va “gunoh” haqidagi tushunchalar tarkib topdi.Insonlar jamoasining keyingi uch ming yillik ma'naviy madaniyati ana shu qarashlar doirasida takomillashib bordi. Insoniyat taraqqiyotida davlatning paydo bo‘lishi katta ahamiyat kasb etadi. Davlat rivoji ham katta tarixiy davrlarni bosib o‘tgan. Bora-bora davlatning demokratik shakllari yuzaga kelgach, jamiyat ma'naviyati qonun ustivorligi ruhida shakllanib bordi. Davlat va jamiyat, ijtimoiy munosabatlar haqidagi dastlabki tasavvurlar qadimgi Bobil, Misr, Hindiston, Markaziy Osiyoda vujudga kela boshladi. Zardushtiylik dinining muqaddas kitobi “Avesto”da, qadimgi hind eposlari bo‘lmish “Mahabhorat”, “Ramayana”, “Kalila va Dimna”da jamiyat, inson, ijtimoiy muammolar o‘z ifodasini topgan. Xususan, “Aveto“da qayd etilgan “Ezgu so‘z, ezgu fikr, ezgu amal“ qoidasi jamiyatning asosiy tamoyiliga aylangan. Jamiyat, unda odamlarning o‘rni, ularning hamkor bo‘lib ya-shashi to‘g‘risidagi g‘oyalar Markaziy Osiyoda o‘rta asrlarda hamshakllangan.
Hokimiyat tushunchasi va mohiyati
Hokimiyat - bu kishilar, ijtimoiy guruxlar hamda sinflarning faoliyatiga, xalqatvoriga, harakatlariga iqtisodiy, siyosiy, g‘oyaviy, ijtimoiy mexanizmlar, shuningdek, kuch ishlatish, zo‘rlik qilish, ishontirish qobiliyatlari bilan ta’sir etuvchi faoliyatning alohida shaklidir». Hokimiyat - yaxlit va bir butun ijtimoiy hodisadir. Bu esa uning muayyan tarkibiy qismlardan tashkil topganligini inkor etmaydi. Hokimiyat - bir qator tuzilmalardan iborat bo‘lgan ijtimoiy hodisadir. Uning tarkibiga sub’yekt, ob’yekt va resurslar kiradi. Hokimiyatning asosiy tarkibiy qismlaridan biri- sub’yekt (aktor) dir. U hokimiyatning bevosita tashuvchisidir. Sub’yekt - hokimiyatning faol, yo‘naltiruvchi qismidir. U alohida inson,sotsial guruh, kishilarning birligi, misol uchun xalq yoki jahon hamjamiyati, davlat institutlari, siyosiy partiyalar bo‘lishi mumkin. Biroq, har qanday inson hokimiyatning sub’ekti bo‘lavermaydi. Hokimiyat ob’yektini quyidagilar:individ, sotsial guruh, sinf, jamiyat tashkil etadi. Hokimiyatning asosini yoki manbaini resurslar tashkil etadi. Bu resurslar hokimiyat sub’ekti tomonidan hokimiyat ob’ektiga ilgari surilgan masalaga erishish maqsadida ta’sir ko‘rsatish uchun foydalaniladi. Resurslar kishilarni rag‘batlantirish, jazolash yoki ishontirishda qo‘llanilishi mumkin. Hokimiyat - boy va xilma-xil shakllarda, darajalarda ko‘rinadigan ijtimoiy hodisadir. Bu ko‘rinishlar ilmiy adabiyotlarda qanday resurslarga asoslanishiga ko‘ra, siyosiy, iqtisodiy, sotsial, madaniy-axborot, majburlovchi hokimiyatlarga ajratiladi. Hokimiyatning ko‘proq sinfiy tabiatga ega bo‘lgan, maxsus majburlash apparatiga suyanadigan va hamma uchun majburiy qonunlar chiqarishda hamda boshqa normativ hujjatlarni tasdiqlashda monopoliyaga ega bo‘lgan shakli davlat hokimiyatidir.