Fuqarolik jamiyati institutlari tushunchasi, uning

2.  Ijtimoiy-siyosiy  barqarorlikning  asosiy  tamoyillari. Ijtimoiy-siyosiy  barqarorlik

demokratik, adolatli jamiyat qurishning eng muhim asoslaridan biri hisoblanadi. Barqarorlik -

tinchlik,  osoyishtalik  va  ijodiy  mehnat  muhiti  qathiy,  uzil-kesil hamda  mustahkam  o’rnatilgan

muhim  shart.  Barqarorlik,  tinchlik,  totuvlik - bular  davlatchiligimizning  yangi  binosi  barpo

qilinadigan  poydevoridir.  Bu  bizning  ertangi  porloq  kunimizga  olib  boradigan  yo’ldir.

27

Barqarorlik,  avvalo, har  qanday  taraqqiyot,  bunyodkorlik  faoliyatining  zaruriy  sharti  va  zamini

hisoblanadi.

Ijtimoiy  barqarorlik

2

:  1)  jamiyat

hayotining  osoyishtaligi;  2)  ijtimoiy  tuzum

elementlarining uyg’unligi; 3) jamiyatdagi ijtimoiy birliklar (millatlar, turli ijtimoiy qatlamlar va

boshqa) vakillarining hamkorligi va hamjihatligi.

Barqarorlik  insoniyat  tarixida  yaratuvchilik,  bunyodkorlik  faoliyati  uchun  asos  bo’lgan.

Qadimgi  mashhur  faylasuf  Konfutsiy: «Farovonlik - maqsad, islohotlar - unga  erishish  yo’li,

barqarorlik esa shart-sharoitdir» deb bejiz aytmagan. Ana shu sababdan ham jamiyat hayotida

barqarorlikka intilib kelingan, barqarorlik, boshboshdoqlik bo’lmasligi uchun harakat qilingan.

25

Karimov I.A. O’zbek xalqi ҳech qachon, ҳech kimga qaram bo’lmaydi. -T.: O’zbekiston, 2005. -160 bet.

26

Karimov I.A. Xavfsizlik va barqaror taraqqiyot yo’lida. T.6. T.: «O’zbekiston», 1998. 181-bet.

27

Karimov I.A. Vatan sajdagoҳ kabi muqaddasdir. T.3. T.: «O’zbekiston», 1996, 296-bet.

2

Nazarov  K.,  Ochildiev  A.    Milliy  istiqlolg’:  asosiy  tushunchalar,  tamoyillar  va  atamalar. -T.:  «Yangi  asr

avlodi», 2002, 13-14- betlar.

51

2-Slayd

«Biz mavjud real xavf-xatarlarga jiddiy qaraymiz. Ayni vaqtda imkoniyatlarimizni,

jozibali jihatlarimiz va afzal tomonlarimizni ham bilamiz. Bizning mineral xomashyo,

insoniy va ishlab chiqarish zahiralarimiz ichki barqarorligimizning va xalqaro

nufuzimizning mustahkam kafolati bo’lib xizmat qiladi. Mamlakatimiz XX1 asrda jahon

iqtisodiyoti, madaniyati va siyosatida munosib o’rin olish uchun tarixiy imkoniyatlarga

ega».

Islom Karimov

Ma’naviy qadriyatlar va

milliy o’zlikni anglashning

shakllanishi

Davlatchilikni

shakllantirish va mudofaa

qobiliya-tini

mustahkamlash

Bozor munosabatlari-ni

qaror toptirish va

mulkdorlar sinfini

shakllantirish

Demokratik institut-larni va

fuqarolik jamiyati asoslarini

shakllantirish

Barqarorlik

shartlari

hamda taraqqiyot

kafolati

Kuchli ijtimoiy siyosat va

aholi ijtimoiy faolligini

oshirish

Inson salohiyati, ijtimoiy va

ishlab chiqarish

infrastrukturasi

Keng ko’lamli o’zgarishlar

va hamkorlik kafolatlari

Jahon

hamjamiyati bilan

hamkorlik

Ijtimoiy-siyosiy barqarorlikning tamoyillari quyidagilardir:

1)  Ijtimoiy  adolatni ta’minlashdir. Ijtimoiy  adolat  tahmin  bo’lishi  uchun  mamlakatda

qonun ustuvorligi, fuqarolarning qonun oldida tengligi va o’z ish faoliyatlarini qonun doirasida

amalga  oshirishni  bildiradi.  Prezidentimiz  Islom  Karimov ta’kidlaganidek,  «Qonunning

ustuvorligi - huquqiy davlatning  asosiy  printsipidir».  Amir  Temurning  «Qaerda  qonun

hukmronlik qilsa, o’sha yerda erkinlik bo’ladi» degan o’gitlari sharqona huquqiy davlat qurishda

asos  bo’lib  xizmat  qiladi.  «Adolat  va haqiqat  g’oyasi  ijtimoiy hayotimizning  barcha  sohalarini

qamrab olmog’i darkor.

Adolat va haqiqat g’oyasi qonunchilik faoliyatimizning zamini, bosh yo’nalishi bo’lmog’i

shart», – degan edi Yurtboshimiz Islom Karimov. – Mamlakatda adolat tamoyillari amal qilishi,

barqarorlik hukm  surishida uch sub’ektning, ya’ni davlat,  jamiyat va fuqarolarning o’zaro

munosabatlaridagi  qonuniylik  asos  bo’ladi.  Boshqacha  aytganda,  ana  shu  uch sub’ekt - davlat,

jamiyat  va  inson  munosabatlari  bir-biriga  mos  kelishiga  erishilsagina,  ota-bobolarmiz  orzu

qilgan adolatli jamiyat barpo bo’ladi

28

.

2)  O’zbekiston  polietnik  davlat bo’lganligi bois, millatlararo va hamkorlikni ta’minlash

bilan  bog’liq.  O’zbekistonda  130  ga  yaqin  millat  va  elatlar  yashamoqda.  Bugungi  kunda

respublikamizda 100 dan  ortiq  milliy-madaniy  markaz  ishlab  turibdi.  Bu  markazlarning

mamlakatimiz ijtimoiy-siyosiy barqarorlikni ta’minlashdagi roli beqiyos.

28

Nazarov Y., Ro’zinazarov SH. Mustaqillik ҳuquq demakdir. - T.: «O’zbekiston», 1998, 14-b.

52

3) Respublikada 18 ta diniy konfessiyaga mansub 1900 dan ziyod diniy tashkilot faoliyat

ko’rsatmoqda.  Mirarab  madrasasi,  Toshkent  Islom  universiteti,  14  ta  madrasa,  400  ga yaqin

diniy musulmon o’quv muassasalari, boshqa dinlarga tegishli 19 o’quv yurti ishlab turibdi. Diniy

tahlimot  muassasalarida  4200  dan  ortiq  yoshlar  dinlar  asoslarini hamda  dunyoviy  bilimlarni

o’rganmoqda

29

. Ana shu diniy tashkilotlar o’rtasidagi munosabatlarni doimiy ravishda yaxshilab

borish va bir-birlarini hurmatlash, ehzozlash muhim tamoyillardan biri sanaladi.

4)  Jamiyat  ahzolarining haq-huquqlarini ta’minlash. Asosiy  qonunimiz  bo’lgan

O’zbekiston  Konstitutsiyasida  ko’rsatilganidek,  to’la-to’kis  amalga  oshirish  uchun  ijtimoiy-

siyosiy,  iqtisodiy  va huquqiy  asoslarini  tahminlab  berish  lozim.  Xalqimizda  mustaqillik - bu

huquq  degan  aqida  ijtimoiy hayotning  barcha  sohalari  uchun  asos  sifatida  xizmat  qiladi.

Prezidentimiz  Islom  Karimov  «Mustaqillik  so’zining  nafaqat  o’zini  erkin  sezish,  o’z hayotini

qurish, balki o’z hayot-mamotini hal etishda katta huquqqa egalik ham demakdir»

30

, degan edi.

5) Prezidentimiz  Islom  Karimov  «O’zbekiston  XXI asrga intilmoqda»  asarida 2004-2005

yillargacha  mamlakatimizni  rivojlantirish  strategiyasining oltinchi  ustuvor  yo’nalishi -

jamiyatdagi  barqarorlik,  tinchlik,  millatlar  va  fuqarolararo  totuvlikni,  sarhadlarimiz

daxlsizligini,  mamlakatimiz hududiy  yaxlitligini ta’minlashdan  iborat  bo’lgan  muhim

vazifalarni belgilab berdi

31

.

6)  Jamiyat  ahzolari  barcha  toifalarining  turmush  darajasini yuksaltirish sari yo’lidan

borish  va  uning  farovonligini  oshirish  eng  muhim  tamoyillardan  biri hisoblanadi.  Bu  borada

davlat  narx-navoni  to’la  nazorat  qilib,  jamiyatning  turli  xil  toifa,  mutaxassis  ishchi-xodimlari

maoshlarini mutanosiblikda olib borish ham muhim siyosiy ham amaliy ahamiyatga ega bo’lgan

tamoyillardan biridir.

7)  Mamlakatda  tinchlikni,  osoyishtalikni ta’minlash uchun  Qurolli  Kuchlarni,

Mudofaa  qudratini harbiy-texnikaviy  jihatdan  qayta  qurollantirish  va  yangilash,  milliy

armiyamiz  salohiyatini  oshira  borish

-

ijtimoiy-siyosiy  barqarorlikni

ta’minlashning

tamoyillaridan biri.

8)  SHu  munosabat bilan  mamlakatimiz  chegaralarini  qo’riqlash,  mustahkamlash

maqsadida  qudratli  rivojlangan  davlatlar  bilan  siyosiy,  ijtimoiy-iqtisodiy  va  ayniqsa harbiy

sohalardagi aloqalarni mustahkamlash yo’li birdan bir to’g’ri yo’l va nihoyatda katta ahamiyat

kasb etgan tamoyillardan biridir. Bu borada Prezident Islom Karimov 2001 yil 3-5 may kunlari

Rossiya  Federatsiyasi  Prezidenti  Vladimir  Putinning  taklifiga  binoan  davlat  tashrifi  bilan

Rossiya  Federatsiyasida  bo’ldi.  SHuningdek,  2005  yil  25  mayda  mamlakatimiz  rahbari  Xitoy

Xalq  Respublikasida  bo’ldi.  Tashriflar  davomida  savdo-iqtisodiy  munosabatlar,  Markaziy

Osiyodagi  xavfsizlik  masalasiga,  mintaqada  xalqaro  terrorchilikka  qarshi  birgalikda  kurash

masalalariga  katta  ehtibor  qaratildi.  Mazkur  davlatlar  o’rtasida  imzo chekilgan hujjatlarning

qimmati va ahamiyati benihoya kattadir.

9)  Iqtisodiy  va  siyosiy  barqarorlik  uzviy  bog’liq jarayonlardan  biri.  SHu  boisdan

ijtimoiy-siyosiy  barqarorlikni ta’minlash iqtisodiy  islohotlar  barqarorligining  rivojlanishini

tahmin  etadi,

aholi  turmush  darajasining  sifat  jihatdan  yaxshilanishiga  olib  keladi.

Mamlakatimizda ijtimoiy hamkorlikni ta’minlashda farovon, barqaror hayotni barpo etishning 4

shartiga ehtibor qaratilmoqda. Bular:

a) tinch-totuvlik va barqarorlikni ko’z qorachig’iday asrash;

b) mulkka yangi munosabatda bo’lish;

v) fuqarolar, avvalo, faollar tafakkurining o’zgarishi zarurligi;

g) ijtimoiy ongimizda Vatan ozodligi g’oyasining ustunligi.

Demak, xulosa o’rnida shularni bildirish mumkin:

1.  Diniy  aqidaparastlik va  boshqa yot  mafkuralar,  eng  avvalo,  ayrim  yoshlarning

g’oyaviy-siyosiy tajribasizligiga tayanadi.

29

«Markaziy Osiyo madaniyati» gazetasi. 2000 yil 22-28 sentyabr.

30

Karimov I.A. Xavfsizlik va barqaror taraqqiyot yo’lida. T.6. T.: «O’zbekiston», 1998, 25-bet.

31

Karimov I.A. Biz kelajagimizni o’z қo’limiz bilan quramiz. T.7. T.: «O’zbekiston», 1999, 382-bet.

53

2.  Qarshi  targ’ibot  samaradorligining  zaruriy  tamoyillaridan  biri - uning  tezkorligida

bo’lib,  unda  muayyan  mintaqaviy  sharoitlarni,  kishilarning  yosh  xususiyatlarini,  oliy  o’quv

yurtining  u  yoki  bu  muddatda hal  qila  olishi  mumkin  bo’lgan  mafkuraviy  imkoniyatlarini

hisobga olish ko’zda tutiladi.

3.  SHaxsning  mamlakat  ichkarisida va  tashqarisida  sodir  bo’layotgan  voqealarni

mustaqil tahlil qila olishi, mafkuraviy immunitetni mustahkamlaydi.

CHunki  mafkuraviy  tahdid  o’zining  mazmuni,  tamoyillari,  uslublari  va  shakllariga  ko’ra

murakkab hodisadir. «Biz uchun yot bo’lgan bir maqsadni, - degan edi Prezident Islom Karimov,

- diniy  davlat,  musulmon  xalifaligini  o’rnatishni targ’ib  qilmoqda.  Ularni  birlashtirib  turgan -

dunyoviy  taraqqiyot  yo’liga  bo’lgan  nafrat,  g’arblik  jurnalistlar  uchun  yana  bir  bor

aytmoqchiman,  konstitutsiyaviy,  dunyoviy  taraqqiyot  yo’lini  qabul  qila  olmaslik,  uni

ko’rolmaslikdir»

32

.

4. Ijtimoiy-siyosiy barqarorlikning ichki va tashqi omillari hamda

terrorizm xavfi va unga qarshi kurashish

Prezident  Islom  Karimov  «O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida....” asarida xavfsizlik milliy

modelini ishlab chiqishi talab etilayotganligini bayon etgan edi. Xavfsizlik: a) Umumiy

xavfsizlik, b) Mintaqaviy xavfsizlik, v) milliy tahdid tushunchalaridan iborat. Yurtboshimiz

ta’kidlaganidek, o’tgan yillar mantiqi bizni hozirgi kunda 3 ta asosiy savolga murojaat qilishga

undamoqda. O’zbekistonning kelajagi ana shu savollarga qanday javob berishimizga bog’liq.

Bular:

1) Xavfsizlikni qanday saqlab qolish lozimq

2) Barqarorlikni qanday ta’minlash darkorq

3) Taraqqiyot yo’lidan sobitqadam rivojlanishga nimalar hisobiga erishish mumkinq

O’zbekistonda  milliy-diniy  bag’rikenglik  va  dunyoviylik. Dinlarning  umuminsoniy

mohiyati, maqsadi bir bo’lib, ular bir-birlariga zid emas. Aslida diniy bag’rikenglikning mohiyati

shundan  kelib  chiqadi.  Jamiyat  tarixidan  turli  dinga  mansub  kishilarning  yonma-yon  yashab

kelganligiga  ko’plab  misollar  keltirish  mumkin.  Bizning  mamlakatimiz hududida ham  islom,

ham nasroniylik, iudaizm kabi dinlar yonma-yon yashab kelgan, diniy amallar erkin ijro etilgan.

O’sha davrlarda ham ziyolilar, olimlar hayot saboqlarini bir-biridan o’rganganlar, ustoz-shogird

bo’lishgan. Ularning turli dinlarga mansubligi bunday munosabatlarga halal bermagan.

1. Ijtimoiy-siyosiy barqarorlikning ichki omillari:

1) Xalqning kundalik moddiy va ma’naviy ehtiyojlarining to’la qondirilishi.

2) Millatlararo tinch-totuvlik, teng huquqlilik, hamjihatlilik, hamkorlik.

3) Diniy bag’rikenglik (tolerantlik).

4) Fuqarolarning siyosiy faolligi;

5) Jamiyat hayotining barcha sohasini demokratlashtirish.

6) Adolatli, qonun ustuvorligini ta’minlash.

7) Ijtimoiy muhofaza, ijtimoiy kafolat, ijtimoiy adolat tamoyillarini yo’lga qo’yish.

8) Davlat va jamiyat qurilishini erkinlashtirish va h.k.

2. Ijtimoiy-siyosiy barqarorlikning tashqi omillari:

1) Mamlakat manfaati ustuvorligini ta’minlash.

2) Markaziy Osiyoda tinchlik va barqarorlikni saqlash.

3) BMT, YeXHT, Yevropa Ittifoqi, NATO, SHHT, Yevroosiyo kabi xalqaro va mintaqaviy

tashkilotlar bilan o’zaro hamkorlikni keng yo’lga qo’yish.

4) AQSH, Rossiya, Yaponiya, Xitoy, Germaniya, Frantsiya va Yevropa Ittifoqining boshqa

mamlakatlari bilan hamkorlik munosabatlarini rivojlantirish.

32

Karimov I.A. O’zbek xalqi ҳech qachon, ҳech kimga qaram bo’lmaydi. -T.: O’zbekiston, 2005. 53-bet.

54

5) Xalqaro, mintaqaviy terrorizm, ekstremizm va radikalizmga qarshi birgalikda kurash va

h.k.

Ijtimoiy-siyosiy barqarorlikni tahmin etuvchi ayrim jarayonlarni quyidagi chizmalar

asosida tasvirlash ham mumkin.

3-Slayd

DINIY BAG’RIKENGLIK

Barcha dinlarning ezgulik

oyalariga asoslanishi

Ehtiqod erkinligi

Vijdon erkinligi

Turli din va konfessiyalarning teng

huquqliligi

Turli din va konfessiyalar-ning bir-

birlariga o’zaro

hurmat bilan qarashi

Diniy - ma’naviy

qadriyatlarni ehzozlash

Barcha din vakillarining

hamkorligi va hamjihatligi

Diniy qarashlarni majburan singdirishga

yo’l qo’ymaslik

Diniy partiyalar tuzishga

yo’l qo’yilmasligi

Barcha dindorlarning siyosiy

jarayonlarda teng, fuqaro sifatida ishtirok

etishi

Tolerantlik (lotincha tolerantiya – sabr-toqat) – jamiyatdagi turfa madaniyatlilik,

plyuralizm, turli-tumanlilik va xilma-xilliklarning mavjudligini tan  olish, qabul  qilish, to’g’ri

tushunish va hurmat qilishga qaratilgan ijobiy munosabat.

Diniy ekstremizm (“Extreme” – oxirgi, nihoyasi, so’nggi, keskin uchi degan mahnolarni

anglatadi) – jamiyat, millat va davlat hayotini faqat diniy aqidalardan kelib chiqib keskin

o’zgartirish va boshqarish zarurligini ilgari suruvchi noqonuniy yoki jinoiy tashkilotlar, oqimlar

faoliyati.

55

4-Slayd

ASOSIY DINIY YO’NALISHLAR

Jahon dinlar

Milliy dinlar

Buddizm

Xristianlik

Islom

Zardushtiylik

Xinayana

Katolik

Suniylik

Induizm

Maxayana

Protestent

SHia

Iudaizm

Lamaizm

Provoslav

Muridizm

Jaynizm

Hozirgi vaqtda O’zbekistondagi turli konfessiyaga mansub diniy tashkilotlar o’z faoliyatini

o’zaro teng huquqlilik, hamdo’stlik va hamkorlik asosida amalga oshirmoqda. Diniy

bag’rikenglik

turli

dinlarning,

turli

dinlarga

mansub

kishilarning

hamdo’stlik

munosabatlarinigina nazarda tutmaydi, balki ehtiqodidan qathiy nazar barcha kishilarning

tengligi, umumiy ezgu maqsad yo’lida hamkorlikni ham qamrab oladi. Diniy qarashga ko’ra

ham, madaniy, jumladan, ilmiy qarashga ko’ra ham inson eng oliy mavjudotdir.

Diniylik dunyoviylikka xizmat qilishi mumkin deganda, dunyoqarashning ezgulik,

yaxshilik, halollik, tinchlik, do’stlik kabi yuksak insoniy fazilatlarni tarbiyalashni nazarda

tutamiz. Haqiqatan ham diniy tahlimotlar, u dunyo hayotini tasvirlash vositasida bu dunyoda

yuksak fazilatlarga ega bo’lishga undaydi.

Diniy bag’rikenglikning qaror topishi, mustahkamlanishi, rivojlanishi barcha kishilarni

ehtiqodidan qathiy nazar milliy g’oya va mafkurani amalga oshirish yo’lida birlashtiradi. U

mafkurani milliy g’oya va kishilar ongi hamda qalbiga joylashishiga yordam beradi.

Aksincha,  diniy  bag’rikenglikni  tor  mahnoda  tushunish,  bir  tomonlama  talqin  qilish

umumiy  maqsadlardan  chalg’itib,  kishilarni  o’zaro  guruhlarga  bo’lib  yuborishi  mumkin.

SHuningdek,  ayrim  guruhlarning  g’arazli  manfaatlariga  xizmat  qiluvchi  diniy    niqobni  yuzaga

keltiradi.

Bu haqida mamlakat Prezidenti I.A.Karimov shunday yozadi: «Afsuski, insoniyat taraxida

diniy  ongning  ajralmas  qismi  bo’lgan  odamlardagi  ehtiqoddan  faqat  bunyodkor  kuch  sifatida

emas,  balki  vayron qiluvchi  kuch, hatto fanatizm (o’ta  ketgan  mutaassiblik)  sifatida

foydalanilganligini  ko’rsatuvchi  misollar  ko’p.  Fanatizmning  o’ziga  xos  xususiyati  va

ko’rinishlari,  avvalambor,  o’z  dinining haqiqiyligiga  o’ta  qattiq  ishonish,  boshqa  diniy

ehtiqodlarga murosasiz munosabatda bo’lishdan iboratdir. Aynan fanatizmga yo’liqqan odamlar

yoki ularning guruhlari jamiyatda beqarorlik to’lqinini  keltirib chiqarishga qodir bo’ladilar»

1

.

1

Karimov I.A. Xavfsizlik va barqror taraqqiyot yo’lida. -T.6. -T.: O’zbekiston, 1998, 54–bet.

56

5-Slayd

DINLARARO BAFRIKENGLIK FOYASI

DINLARARO BAFRIKENGLIK - xilma-xil diniy ehtiqodga

ega bo’lgan kishilarning bir zamin, bir Vatanda, olijanob g’oya va

niyatlar yo’lida hamkor va hamjihat bo’lib yashashini anglatadi.

Qadim-qadimdan din aksariyat ma’naviy qadriyatlarni o’zida

mujassam etib keladi. Milliy qadriyatlarning asrlar osha bezavol

yashab kelayotgani ham dinning ana shu tabiati bilan bog’liq

Turli konfessiyalarning

teng huquqliligi

Diniy ehtiqod

erkinligi

Turli konfessiyalarga

hurmat bilan qarash

Vijdon

erkinligi

Diniy qadriyatlarni

hurmatlash

O’zbekistonda yangi demokratik, fuqarolik jamiyati asoslarini yaratishga kirishilgan

hozirgi o’tish davrida diniy bag’rikenglik qanchalik muhim bo’lsa, diniy bag’rikenglik uchun

milliy mafkura ham shunchalik muhimdir. Milliy mafkuraning yuksak g’oyalari, o’z navbatida,

dinning haqiqiy mohiyatini jamiyat taraqqiyotidagi o’rnini anglab olishga yordam beradi. Diniy

bag’rikenglik g’oyasini to’g’ri tushunishga yordam berib, barcha kishilarni ehtiqodidan qathiy

nazar birlashtiradi. Milliy istiqlol mafkurasi kishilar ongi va qalbiga singganda diniy

mutaassiblikka, ayirmachilikka hech qanday o’rin qolmaydi.

Respublikamiz aholisining milliy qiyofasi faqat SHarq emas, balki, Farb tsivilizatsiyasiga

mos umuminsoniy tamoyillar, islom, xristianlik va boshqa dinlarga ehtiqod, anhana va urf-

odatlar, rang-barang turmush tarzidan iborat ma’naviy mezonlarni o’zida aks ettiradi.

Hozirgi kunga kelib respublikamiz bo’yicha jami 2104 ta diniy tashkilot, shu jumladan,

O’zbekiston musulmonlari idorasi, Rus pravoslav cherkovi, Toshkent va O’rta Osiyo

yeparxiyasi, Yevangelg’ xristian baptistlar cherkovlari Ittifoqi, Rim katolik cherkovi, To’liq injil

xristianlar markazi, O’zbekiston bibliya jamiyati, 1906 ta masjid, 163 ta xristian cherkovi, 7 ta

yahudiylar jamoasi,  7 ta bahoiylar jamoasi,  2 ta Krishnanani anglash jamiyati va 13 ta diniy

o’quv yurti (1 ta Islom masjidi,  10 madrasa va 1 ta pravoslav va 1 ta to’liq injil xristianlari

seminariyasi) davlat ro’yxatidan o’tgan.

O’zbekistonda dunyoviylik bilan diniylik o’rtasida andoza sifatida

qo’llash mumkin

bo’lgan yangi

nisbatning shakllanishi natijasida dinlararo bag’rikenglik va millatlararo

totuvlikning tahminlangani, qolaversa, tabarruk zaminimizning azaldan umumjahon tamadduni

markazlaridan biri bo’lgani barchaga ayon.

Dunyodagi musulmon mamlakatlarini 3 guruhga bo’lish mumkin:

1.

Islom mamlakatlari.

2.

Islom davlat dini mamlakatlari.

3.

Huquqiy demokratik musulmon davlatlari (Din davlatdan ajratilgan) O’zbekiston ana

shu 3-turdagi huquqiy demokratik musulmon davlatlari qatoridan joy olgan. Davlatimiz  diniy

tashkilotlar bilan quyidagi  tamoyillar asosida ish olib bormoqda:

57

1. Dindorlarning diniy tuyg’ularini hurmat qilish.

2. Diniy ehtiqodlarini fuqarolarning yoki ular uyushmalarining xususiy ishi deb tan olish.

3. Diniy  qarashlarga  amal  qiluvchi  fuqarolarning ham,  ularga  amal  qilmaydigan

fuqarolarning ham huquqlarini teng kafolatlash hamda ularni  taqib qilishga yo’l qo’ymaslik.

4. Ma’naviy tiklanish, umuminsoniy axloqiy qadriyatlarni qaror toptirish ishida turli diniy

uyushmalarning  imkoniyatlaridan  foydalanish  uchun  ular  bilan  muloqot  qilish  yo’llarini  izlash

zarurati.

5. Dindan buzg’unchilik maqsadlarida foydalanishga yo’l qo’yib bo’lmasligini ehtirof etish

kabilardir.

Xulosa  o’rnida  shuni  aytish  mumkinki,  milliy    bag’rikenglik - turli  millatga    mansub

kishilarning bir-birlarining tilini, dinini, turmush tarzi, urf-odati va anhanalarini, milliy-madaniy

merosini hurmat qilishni, ularning shahni, qadr-qimmatini, or-nomusini qadrlash orqali  amalga

oshadigan o’ziga xos ma’naviy kenglikni (bag’rikenglikni) anglatadi. Milliy bag’rikenglik bunga

zid  bo’lgan,  milliy  manfaatga  ziyon  yetkazish hisobiga  tahminlanmaydi.  U  turli  millat

manfaatlarini uyg’un ko’rish va ta’minlash asosida mustahkamlanib boradi.

Diniy bag’rikenglik ham dinlararo hamda har bir dinning ichidagi turli xil yo’nalishlar va

mazhablarning ezgu g’oyalarini qadrlash, bir-birlarini hurmat qilish asosida  amalga oshadi.

Bu milliy g’oya amal qiladigan ustuvor g’oyalar sifatida milliy bag’rikenglik va dinlararo

bag’rikenglikka  asoslanish  turli  xalqlar  va  millatlar  o’rtasida  o’zaro hamjihatlik,  totuvolikni

ta’minlash orqali  erkin  va  farovon hayot  qurish  yo’lida,  insonlarning tub hayotiy  maqsadlari

bilan mushtarakdir.

Demak, millatlararo totuvlik - umumbashariy qadriyat bo’lib, turli xil xalqlar birgalikda

istiqomat qiladigan mintaqa va davlatlar milliy taraqqiyotini belgilaydi, shu joydagi tinchlik va

barqarorlikning,  bir  mamlakat  doirasida  milliy  manfaatlarni  teng  qondirish,  ular  rivojini

ta’minlashning kafolati bo’lib xizmat qiladi.