Фуқаро бинолари архитектураси фанидан маърузалар матни

 
кузатилади
. 
Хулоса 
 
● 
Том - бинонинг устки якунловчи, уни қор, ёмғир ва бошқа нобоп 
таъсирлардан ҳимоя қилувчи қисмидир. Томлар куч ва куч бўлмаган ташқи 
таъсирларнинг мураккаб комплекси: доимий ва вақтинчалик юклар, шамол, 
қор босими, температура, қуёш радиацияси, ёғин-сочин, агрессив кимёвий 
моддалар таъсири остида ишлайдилар.
● Том конструкцияси куч таъсирларга нисбатан мустаҳкам, устивор 
бўлиши, айниқса сув ўтказмайдиган қатлами нам ўтказмайдиган, намга, 
коррозияга чидамли, қуёш радиациясининг таъсирига қаршилик кўрсата 
оладиган бўлиши керак. 
 
● 
Томнинг қиялиги устки сув ўтказмайдиган қатламнинг 
материалига боғлиқ ҳолда қабул қилинади. Унга бино қуриладиган 
худуднинг иқлим шароити ҳам таъсир кўрсатади. Томнинг қиялиги қанча 
кам бўлса, у шунча иқтисодий жихатдан афзал ҳисобланади. Лекин ёғин-
сочин кўп бўладиган худудларда томнинг қиялиги кўпроқ бўлгани маъқул. 
● Баландлиги 5 қаватгача бўлган турар-жой биноларининг чордоқли 
томларида сув ўтказмайдиган қатламни (том қопламасини) кўтариб туриш 
учун, бинонинг конструктив схемасига боғлиқ ҳолда ёғоч материаллардан
қилинадиган стропила таянган, осма ва комбинацияланган стропилалардан 
фойдаланилади.
 
● Ёғоч стропила системаси қўлланилган чордоқли томларда том қопламаси 
сифатида тўлқинсимон асбестоцемент листларидан, турли хил черепицалардан, 
рухланган том тунукасидан ва вақтинчалик биноларда пергамин, руберойд, 
гидроизол каби ўрамли материаллардан фойдаланилади. 
 
Такрорлаш учун саволлар: 
1) Нишабликлар сони том конструкциялари нечта турга бўлинади? 
2) Ишлаш принципига кўра стропил конструкциялар нечта турга 
бўлинади? 
3) Том конструкциялари қопламаси учун қандай материаллардан 
фойдаланилади? 
4) Ёғоч стропилалар деворга қайси элемент воситасида таянадилар? 
5) Стропилалар оасидаги масофа қандай омилга боғлиқ? 
6) Обрешетка брусчалари орасидаги масофа қандай омилга боғлиқ?

---

142 
7) Ёғоч стропила системасининг устунлари деворга қайси элемент 
воситасида таянадилар?
8) Ёғоч стропила системасининг фазовий устиворлигини таъминлаш 
учун қандай чоралар кўрилади? 
9) Чордоқли том конструкциясининг сув ўтказмайдиган қатлами 
таркибида иссиқлик изоляциясими бўлиши мумкинми? 
10) Ёғоч стропилали томлар қайси ҳолларда қўлланилмайди? 
11) Ёғоч стропилали томлар қўлланилмайдиган ҳолларда нима қилинади? 
12) Том қопламаси қайси материаллардан бажарилганда чордоқли 
томларнинг нишаблигини камайтириш мумкин?