Фрейдизмнинг психологияга қўшган ҳиссаси

Фрейд саккизта асосий мудофаа механизмларини аниқлади ва уларнинг ҳеч бири алоҳида-алоҳида ишлатилмаслигини, фақат бир нечта бошқалар билан биргаликда ишлатилишини таъкидлади. Oлим, шунингдек, мудофаа механизмлари ташвиш даражасини пасайтирадиган маълум бир фойдали функцияни бажаришини таъкидлади, аммо улар барибир ўз-ўзини алдаш, одам томонидан ҳақиқатни идрок этишни бузиш, рад этиш ва сохталаштириш воситаларидир.

Фрейд қуйидаги мудофаа механизмларини таърифлаган:

1.Қатағон - бу шахснинг онгидан турли хил руҳий таркибларни олиб ташлаш ва ажратиш. Бу онгсиз бўлиши мумкин бўлган баъзи ақлий ҳаракатларни амалга оширадиган жараён. Бирламчи ва иккиламчи силжишни тақсимлаш; биринчиси инстинктив импулснинг пайдо бўлишига имкон бермайди, иккинчиси бу импулсларни онгдан узоқлаштириш учун жавобгардир.

Репрессия ўз-ўзини ҳимоя қилишнинг асосий воситаси бўлиб, уни "рағбатлантирилган унутиш" сифатида тавсифлаш мумкин - бостирилган таркиб одам томонидан можаро манбаи сифатида тан олинмайди, травматик ҳодисалар унутилади, аммо бостирилган фикрлар фаолликни йўқотмайди ва доимий харажатларни талаб қилади, уларни онг соҳасидан ташқарида ушлаб туриш учун энэргия сарфланади.

2.Проекция - бу ташқи объектларни субъектга хос бўлган фазилатлар билан таъминлаш, ўз мойиллиги учун айб ва жавобгарликни бошқа шахсга ўтказиш, ўз фазилатларини бошқа одамларга бериш жараёни. Ҳимоя механизми сифатида проекция инсонга ўзининг қабул қилиб бўлмайдиган фикрлари ва ҳис-туйғуларини (шунингдек, хатти-ҳаракатларини) бошқа одамларга ёки атрофдаги дунё объектларига ўтказишга имкон беради.

3. Алмаштириш - бу бир нарса ўрнига бошқа нарса пайдо бўлиш жараёни; бошқача қилиб айтганда, хавфлироқ объектдан қандайдир импулснинг намоён бўлиши камроқ хавфли нарсага ўтади. Мисол учун, ота-онаси томонидан жазоланган бола синглисини қасос олишга ундайди.

4. Рационализация - ҳақиқий мотивларни оқлаш ва яшириш учун ўз ҳаракатлари, фикрлари ва ғояларини оқилона ва мантиқий тушунтириш. Рационализация орқали инсон ўз қадр-қимматини ҳимоя қилган ҳолда умидсизлик ва ташвиш билан курашади. Рационализация тушунтириш жараёнида хато ва қўпол хатолар оқланади, реал фактлар бузиб кўрсатилади ва ёлғон маълумотлар берилади; натижада, ҳатто мантиқсиз хатти-ҳаракатлар ҳам оқилона кўринади.