Fransuzcha

Xo‘ja Sayid Amir Kulol Buxoriy yodgorlik majmuasi – Sayid Amir Kulol dafn etilgan joy. Hayoti davomida u “buyuk” degan maʼnoni anglatuvchi Kalon nomini olgan. Kulolchilik bilan kun ko‘rgan. Ulug‘ Ustoz bo‘lishga qadar ham u mashhur bo‘lgan. U o‘z davrining taniqli kuloli bo‘lgan.
Sayid Amir Kulol diniy ulamo bo‘lib, yuzdan ortiq izdoshlarga ega edi, ular orasida Bahouddin Muhammad Naqshbandiy ham bor edi. U Naqshbandiyni so‘fiylik asoslari, zikrni to‘g‘ri o‘qish va xo‘jagoniy tariqatining anʼanalari bilan tanishtirdi. O‘sha paytlarda eng qadrli va aziz ruhiy o‘g‘lini ishonib topshirayotganligini anglab yetgan shayx Xo‘jai Samosiy ustozni Buyuk murid bilan tanishtirgan, degan fikr ham bor. Sayid Amir Kulol 1370 yilda o‘zining tug‘ilib o‘sgan Suxar qishlog‘ida dafn etilgan.
Bahouddin Naqshbandiy (XVI asr) – Buxorodan 12 km. uzoqlikda joylashgan noyob yodgorlik majmuasi. Majmua buyuk so‘fiy ustoz Bahouddin Naqshbandiy sharafiga qurilgan.
Surxondaryo hududi betakror va sirlidir. O‘rta Osiyoning yuragi hisoblanmish bu yerda buddaviylik yodgorliklari va qadimgi manzilgohlari saqlanib qolgan. Bunday yodgorliklardan biri miloddan avvalgi I-III asrlarga oid Fayoztepa ibodatxona majmuasi hisoblanadi.

Majmua qadimiy Termiz shahri hududida, Amudaryo sohillari va qadimiy karvon yo‘li o‘rtasida joylashgan. IX asrdan boshlab majmua vayron bo‘lishni boshlagan va oxir-oqibat qumtepalar ostida qolib ketgan. 1968 yilda bu hududda Budda haykali topilgan. Shundan so‘ng bu hudud diqqat bilan o‘rganilib, restavratsiya qilib kelinmoqda.
Bir vaqtlar bu yerda uchta katta bino bo‘lgan: ibodatxona, monastir va xo‘jalik xonalari bo‘lgan hovli. Majmua o‘zining ulug‘vorligi bilan hayratga soladi va dizayn yechimlari bilan ajablantiradi. Devorlari chizilgan mavzuli rasmlar bilan bezatilgan bo‘lgan. Ibodatxona o‘n to‘qqizta alohida keng to‘siqli xonalardan iborat bo‘lib, devorlarida chuqur tokchalari bo‘lgan.
Ibodatxonaning o‘ng tomoni yuqorisida yumaloq gumbazli va poydevori xochsimon bo‘lgan kichik stupa joylashgan. Gumbaz qizil nilufargulning gullari bilan bezatilgan. Bu yerda tahorat marosimi o‘tkazilgan.
Ibodatxonaning markaziy qismida hovli bo‘lgan. U binoga nafislik va betakrorlik bag‘ishlagan, chunki hovli devorlari ustunlar va bo‘rtma rasmlar bilan to‘ldirilgan edi. Hovli o‘rtasida uchlik tamg‘asi topilgan bo‘lib, unda muqaddas bodxa daraxti ostida tinch va ruhiy uyg‘unlikda o‘tirgan Budda tasvirlangan. Butun kompozitsiya ilohiylik, tinchlik va osoyishtalikning timsoliga aylangan. Topilgan uchlik tamg‘asi eng qimmatbaho topilma bo‘lib, O‘zbekiston davlat tarixi muzeyida saqlanadi, uning nusxasini esa Termiz arxeologik muzeyida ko‘rish mumkin.

Majmua hududida boshqa qadimiy osori-atiqalar ham topilgan: loydan yasalgan Budda haykali, tangalar, idishlar, turli xil uy-ro‘zg‘or buyumlari va nilufargul tasvirlari tushirilgan chiroqlar.
Fayoztepa ibodatxonasi mahalliy o‘lkashunoslik muzeyi direktori R.F.Fayozov sharafiga nomlangan bo‘lib, u mazkur meʼmorchilik obidasini o‘rganishga katta hissa qo‘shgan. Ushbu majmua O‘zbekistonda buddaviylarning badiiy merosi bo‘lib, butun dunyoga tanilgan.
O‘tmishga yana-da chuqurroq sho‘ng‘ishni xohlaysizmi? Unda qadimgi davrning eng go‘zal tarixiy obidalaridan biriga – Shohi Zinda yodgorlik ansambliga tashrif buyurishingiz kerak!

Bu joy ziyoratchilar uchun Markaziy Osiyo hududidagi eng qadrli joylardan biridir. Maqbara islom dini peshvosi, Muhammad payg‘ambarning amakivachchasi Qusam ibn Abbos bilan bog‘liq. Afsonaga ko‘ra, Qusam ibn Abbosga shu yerda hujum uyushtirilgan, lekin u quduqqa yashirinib, shu yerdan tirikligicha jannatga tushgan.

Shuning uchun bu joy musulmonlar uchun muqaddas bo‘lib, shu sababli har bir hukmdor Shohi Zindada maqbara qurishga va bu yerda o‘z yaqinlarini dafn qilishga harakat qilgan.

Biroq, mazkur joy nafaqat bu bilan, balki meʼmoriy yechimlari bilan ham ahamiyatlidir – binolar ko‘k va firuzarang plitalardan qilingan bo‘lib, XI asrdan XX asr boshlariga qadar bo‘lgan davr meʼmorchiligining eng yaxshi durdonalari hisoblanadi.