Fransiya respublikasi

Fransiya hukumati

Bugungi kunda Fransiya ijro etuvchi, qonun chiqaruvchi va sud hokimiyati tarmoqlariga ega respublika hisoblanadi. Uning ijro etuvchi tarmog'ini davlat rahbari (prezident) va hukumat boshlig'i (bosh vazir) tashkil etadi. Fransiya qonun chiqaruvchi tarmog'i Senat va Milliy Assambleyadan iborat ikki palatali parlamentdan iborat. Fransiya hukumatining sud tarmog'i - bu Oliy Apellyatsiya sudi, Konstitutsiyaviy Kengash va Davlat Kengashi. Fransiya mahalliy ma'muriyat uchun 27 ta mintaqaga bo'lingan.

Fransiyada iqtisodiyot va yerdan foydalanish

CIA World Facebook ma'lumotlariga ko'ra, Fransiya hozirgi paytda davlat mulki bo'lgan ikkinchisidan xususiylashtirilganga o'tayotgan yirik iqtisodiyotga ega. Fransiyaning asosiy sohalari mashinasozlik, kimyo, avtomobilsozlik, metallurgiya, samolyotsozlik, elektronika, to'qimachilik va oziq-ovqat sanoatidir. Turizm shuningdek, iqtisodiyotning katta qismini tashkil etadi, chunki har yili mamlakatga 75 millionga yaqin chet ellik mehmonlar tashrif buyuradi. Fransiyaning ba'zi hududlarida qishloq xo'jaligi ham qo'llaniladi va bu sohaning asosiy mahsulotlari bug'doy, don, shakar lavlagi, kartoshka, sharob uzumlari, mol go'shti, sut mahsulotlari va baliqdir.

Fransiya iqtisodiyoti 2020-yilda 8,2 foizga pasaydi. Bu haqda mamlakat Milliy statistika va iqtisodiy tadqiqotlar instituti ma’lumotlariga tayanib ma’lumot berishimiz mumkin. Shuningdek, 2020-yilning to‘rtinchi choragida mamlakat yalpi ichki mahsuloti 1,4 foizga pasaygan.

Qayd etilishicha, 2020-yilda Fransiya iqtisodiyotining faollik darajasi 2019-yilning mos davriga nisbatan 4,9 foizlik tafovut bilan yilni yakunlagan. 2021-yil fevral oyida mamlakatda iste’mol narxlarining o‘sishi yanvar oyiga nisbatan sekinlashib, 0,6 foizga 0,4 foiz nisbatni tashkil etgan.

Eslatib o‘tamiz, 2020-yil yakunlariga ko‘ra AQSh iqtisodiyoti 3,5 foizga pasaygan, bu Ikkinchi jahon urushi davridan buyon qayd etilgan eng yomon natija. Bungacha eng yomon ko‘rsatkich 2008-yilda YaIM (yalpi ichki mahsulot)ning 2,5 foizga pasayishi bo‘lgan edi.

Avvalroq koronavirus pandemiyasiga qaramay, 2020-yilda global mudofaa xarajatlari 3,9 foizga o‘sgani haqida xabar qilingandi. “2020-yilda global mudofaa xarajatlari 1,83 trillion dollarga yetdi va yillik o‘sish 3,9 foizni tashkil etdi”, — deyiladi xabarda. Dunyodagi barcha harbiy xarajatlarning aksariyati Qo‘shma Shtatlarga to‘g‘ri keladi — 40 foiz yoki 738 milliard dollar. Shuningdek, 2020-yilda Yevropada ham mudofaa xarajatlari 2 foizga o‘sgan. Rossiyada mazkur xarajatlar 2020-yilda 3,8 foizga oshgan.

Parij shahri eramizdan avvalgi 52-yilda ilk bor Yuliy Sezar qaydnomalarida tilga olingan. Bu rasmiy ravishda Parij shahrining tug‘ilish sanasi deb hisoblanadi. “Daryo” Parij shahri tarixi haqida hikoya qiladi. Dunyoning eng go‘zal shaharlaridan biri, Fransiya respublikasining poytaxti, eng ko‘p sayyohlar tashrif buyuradigan shaharlardan biri, sevishganlar shahri deb ataladigan Parij shahri eramizdan avvalgi I asrda Rim hukmdori Yuliy Sezarning “Galliyaga urushlar” asarida Lutecia, yoki Lutetia shaklida ilk bor tilga olinadi

Parij dunyodagi eng mashhur turizm yo‘nalishlaridan biri hisoblanadi. Shaharning turizm salohiyati dunyoda tengi yo‘qlaridan biri hisoblanadi. Shaharda 1 800 dan ortiq ro‘yxatga olingan tarixiy ahamiyatga ega inshootlar mavjud bo‘lib, ulardan 200 dan ortig‘ini diniy imoratlar tashkil qiladi. Parijning eng mashhur tarixiy inshootlari turli davrlarga oid bo‘lib, asosan markazda va Sena daryosi qirg‘oqlarida joylashgan. Ushbu imoratlar UNESCO ro‘yxatiga kiritilgan bo‘lib, ular orasida Notre Dame de Paris ibodatxonasi, Luvr muzey-saroyi, Hôtel des Invalides monumenti, Aleksandr III ko‘prigi, Katta saroy, Ke Branli – Jak Shirak muzeyi, Eyfel minorasi, Trokadero maydoni kabilar bor.

Site orolida joylashgan Notre dam de Parij ibodatxonasi XII-XIII asrlarda qurilgan bo‘lib, Parijning yuragi hisoblanadi va barcha masofalar uning maydonidan boshlab hisoblanadi. U gotik usulda qurilgan inshoot bo‘lib, bir XIX asrda bir necha bor qayta ta’mirlangan. G‘arbiy fasadi esa XX asr oxirida tozalangan.

Klassik usulda qurilgan binolar Parij markazida ham mavjud bo‘lib, ularning eng qadimgilaridan biri Lotin kvartalida qad ko‘targan Sorbonna universitetidir. Sena qirg‘og‘ida yana bir muhim obyekt, dunyoning eng yirik va eng ko‘p tashrif buyuriladigan muzeyi Luvr joylashgan. XIV asrdan XVII asrgacha fransuz qirollarining qarorgohi vazifasini o‘tagan saroy XVIII asrda muzeyga aylantirilgan. 2019-yilda muzeyga 10 millionga yaqin tomoshabin tashrif buyurgan.

Sena daryosi qirg‘og‘ida 1889-yilgi Xalqaro ko‘rgazma uchun arxitektor Gustav Eyfel loyihasi asosida qurilgan Eyfel minorasi, shubhasiz, shaharning tashrif qog‘oziga aylandi desak mubolag‘a qilmagan bo‘lamiz. Minora 320 metr balandlikka ega bo‘lib, to‘lig‘icha metal konstruksiya asosida qurilgan. Minora tashrifchilar soni bo‘yicha Luvr muzeyidan keyingi o‘rinda turadi.

Parij shahri o‘zining gerbi, bayrog‘i, logotipi va shioriga ega. Parij shahrining shiori lotin tilidan olingan “Flutuat nec mergitur” ya’ni, “Chayqaladi, lekin cho‘kmaydi” iborasida ifodalangan. Afsonalarga ko‘ra, u o‘zining duosi bilan Bayrog‘i esa ikki xil vertikal tushirilgan ko‘k va qizil rangda berilgan bo‘lib, markazida shahar gerbi, gerbda esa Parijni ifodalaydigan kema, yuqorisida shahar devorlari toj shaklida kiydirilgan

Bayrog‘i esa ikki xil vertikal tushirilgan ko‘k va qizil rangda berilgan bo‘lib, markazida shahar gerbi, gerbda esa Parijni ifodalaydigan kema, yuqorisida shahar devorlari toj shaklida kiydirilgan. Ikki tomonida o‘simlik barglari o‘rab turibdi. Gerbda, shuningdek, shahar shiorini ham ko‘rish mumkin.

Shaharning homiysi sifatida V asrda yashagan Avliyo Jenevyeva hisoblanadi. Afsonalarga ko‘ra, u o‘zining duosi bilan Attila boshliq Hunlarni shahardan qaytarib yuborganiga ishoniladi.

Eyfel minorasi (FR. Tur Eyfel, IPA (FR)) - Parij markazidagi metall minora, uning eng taniqli me'moriy yodgorligi. Bosh dizayner Gustav Eyfel sharafiga; Eyfelning o'zi buni "300 metrli minora" (sayohat 300 metr) deb atagan. Keyinchalik Parijning ramziga aylangan minora 1889 yilda qurilgan va dastlab 1889 yildagi Parij Butunjahon ko'rgazmasining kirish arkasi bo'lib xizmat qilgan vaqtinchalik inshoot sifatida o'ylab topilgan. Eyfel minorasi dunyodagi eng ko'p tashrif buyuriladigan va eng ko'p suratga tushadigan pulli attraksion deb ataladi. Masalan, 2006 yilda bir kishi minoraga tashrif buyurgan va uning butun tarixida 31 dekabrga qadar bir kishi bo'lgan.

Luvr muzeyi Parij markazida, Sen daryosining o'ng qirg'og'ida, Rue de Rivolida joylashgan. Luvr - Frantsiyada san'at va tarixiy yodgorliklarni yig'ishning boy tarixiga ega bo'lgan eng qadimiy muzeylardan biri, unda hamma narsa to'plangan, bu muzeyni universal deb atash mumkin. 

Notre Dame Notre Dame sobori, shahar markazida, Ile de la Cité shahrida joylashgan. Notre -Dam 180 yildan ortiq vaqt davomida ko'plab me'morlar tomonidan qurilgan. Va bugun biz binoning jiddiy simmetriyasi va uyg'unligiga qoyil qolishimiz mumkin. Asosiy jabhaning oldida Frantsiyaning barcha yo'llari boshlanadigan keng maydon bor, buning isboti sifatida "0 km" yozuvi bo'lgan bronza plastinka o'rnatilgan.

Fransiya dunyodning yetakchi mamalakatlaridan biri hisoblanadi. Bu davlatning tarixi esa uzoq o’tmishga borib taqaladi va uzoq yillar mobaynida mana shu darajagacha yetib kelgan. Hozirda Fransiya deyarli barcha jabhalarda dunyo mamlakatlari bilan raqobatlasha oladi. Mamlakatda tinchlik va adolat hukm surar ekan shubhasiz bu davlat dunyo reytingidagi o’z o’rnini yo’qotmaydi aksincha yanada yuqorilaydi desak mubolag’a bo’lmaydi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

DIMONOV SARDOR