Foydali qazilmalarning genetik va sanoat turlari

20-rasm. YOyiq (a), cho‘ziq (b), kontakt oldi (v) konlari.

Qoldiq konlarning tarkibiy qismi yuvish, nurashish, qorsizlanish va qayta taqsimlash natijasida hosil bo‘lgan maxsus tekstura va strukturaga ega.
Teksturalar ichida ushatki, brekchiya kabi (metakolit) to‘rsimon, yo‘l-yo‘l kukunsimon kovakli, uyasimon, sekretsion, konkretsion va no‘xotsimon teksturalar ko‘p uchraydi.
Strukturasi esa ko‘pincha relekt, sement, kataklastik, petilyasimon, ritmik zonali tolasimon, tangasimon, gilsimon formalarda bo‘ladi.
Qoldiq konlar arxeydan tortib to xozirgacha shakllanib, burmali platformaga aylanish jarayonida hosil bo‘ladi.
Magnezit konlari serpentinitlarning karbanat kislotasi ta’sirida parchalanishidan hosil bo‘ladi, bundan magniy serpentinitdan eritma holiga o‘tadi va chuqurroq xonalarga borib korbanat holda eritmadan ajraladi.
H₄Mg₃Si₂O₉+H₂O+3CO₂=3MgCO₃+2SiO₂+3H₂O
Magnezit 10-15 m qalinlikda yoyiq konlar hosil qiladi. Ural, Kozog‘iston, Kuba, Xindiston va boshqa joylarda tarqalgan.
Talk konlari kremniy nordon suvlarning serpentinit bilan reaksiya natijasida xosil bo‘lishi mumkin.
Apatit konlari karbanat jismlarning korsit bo‘shliqlarida gil qoldiqlari ichida to‘plangan holda uchraydi. P₂O₅ miqdori nurash natijasida tip jinsdagi 3-12% o‘rniga 26-33% gacha ko‘tariladi.
Xulosa
Ushbu mavzuda nurash konlarining hosil bo‘lishi asosan nurash jarayoni –quyosh nuri, havo, suv va tirik mavjudotning aktiv ishtrokida er qobig‘ining ustki qismidagi tub jinslarning o‘zgarishi va emirilishi bilan bog‘liqligi keltirilgan. Bu protsess nurash deb ataladi. Qoldiq konlar nurovchi jismlarning hisobiga hosil bo‘lishi, ba’zan sizot mahsulotlari bilan biroz boyitilgan bo‘lishi, qoldiq konlar tabiatda o‘tish sharoiti va shakli bo‘yicha: yopiq, cho‘ziq va kontakt oldi konlariga bo‘linishi rasmlarda ko‘rsatilgan.