Foydali qazilmalarni boyitish jarayonlari

25-jadval 
Rux minerallarining qisqacha tasnifi 
Minerali 
Formulasi 
Ruxning 
miqdori, % 
Zichligi, 
g/sm
3
Qattiqligi 
Sfalerit 
ZnS 
67,1 
3,5 – 4,2 
3 – 4 
Smitsonit 
ZnCO
3
59,5 
3,5 – 3,8 
2,5 
Kalamin
2ZnO∙SiO
2
∙H
2
O 
53 
3,4 – 3,5 
4 – 5 
TSinkit
ZnO 
80,3 
5,7 
4 
Villemit
2ZnO∙SiO
2
59,1 
4,1 
5 – 6 
Franklinit
(Zn,Mn) O∙Fe
2
O
3
5 – 5,2 
6 
Sfalerit, ZnS
– ruxning sanoat ahamiyatiga ega bo‘lgan asosiy 
minerali. U odatda gidrotermal konlarning barcha turlarida uchraydi. 
Izomorfli zararli qo‘shimchalar ko‘rinishida temir (26%), marganes, 
kadmiy, galliy, germaniy, indiy, kobolt va simob uchraydi. Temir bilan 
boy bo‘lgan sfaleritnang turi – martit, tarkibidagi temir miqdoriga qarab 
qo‘ng‘ir, jigarrang yoki hatto qora rangi bilan ajralib turadi. 
Oddiy sulfidlar orasida eng yomon elekt o‘tkazgich sfalerit 
hisoblanadi. 
Sfaleritning strukturasi (55-rasm) oltingugurt atomidan tashkil 
topgan zich kub qadoq bo‘lib, tetraedrik bo‘shliqlarda rux atomlari 
joylashgan. Sfaleritning yaltirashi olmosdek.
55-rasm. 
Sfaleritning kristall panjarasi.
 
 

---

186 
Toza sfaleritning solishtirma qarshiligi 10
12
Om∙m. Ayrim 
sfaleritning elekrt o‘tkazishi tarkibidagi keraksiz qo‘shimchalar bilan 
tushiniladi, ayniqsa, temir, ion radiusi ruxniki bilan o‘zaro yaqin bo‘lib, 
uni izomorf kristall panjaralarda almashtiradi. 
Smitsonit ZnCO
3 
– 
birlamchi
 
sulfidli rux rudalari konlarining 
oksidlangan zonasi minerali. U tabiiy karbonatlar guruhiga kiradi: 
tarkibida temir, marganes, kadmiy, kobalt, magniy, qo‘rg‘oshin kabi 
keraksiz qo‘shimchalar uchraydi. Oq rangdan sarg‘ish ranggacha, gohon 
qo‘ng‘ir rangda bo‘ladi.