Fotoenergetikada nanostrukturali yarimo‘tkazgich materiallar II xalqaro ilmiy anjumani

M.O.Turg’unov 
(NamMTI) 
 
Anontatsiya
Cho’g’lanma lampalar o’rniga yorug’lik diodlaridan foydalanishga o’tilishi 
bilan yoritish tizimidagi uzilishlar o’z-o’zidan bartaraf etiladi. Haqiqatan ham 
cho’g’lanma lampalarda energiyani 94 foizi isitishga sarflanib, 6 foizigina 
yorug’likka sarflansa, yorug’lik diodlarida 96 foiz energiya yoritishga 4 foizi 
boshqa turga sarflanadi. 
 
 
Kalit so’zlar
; Yorug’lik diodlari Yorug’likka chidamlik materiallar. 
Nurlanish parametrlari bilan optik nurlanishlar (yoki nurlanayotgan fotonlar 
energiyasi) to’lqin uzunligi orasidagi bog’lanish yorug’lik diodlarining spektral 
xarakteristikasi deb ataladi. Nurlanishning to’lqin uzunligi lyuminesstenstiya 
natijasida elektronlar o’tishi sodir bo’ladigan ikki energetik sathlararo farq bilan 
aniqlanadi. Yorug’lik Diodning to’lqin uzunligi 
λ
max
quyidagi formula bilan 
aniqlanadi: [1] 
E
E
hc
23
.
1
max



Bu erda 
h
– Plank doimiysi, s – yorug’lik tezligi, 
E
– ta’qiqlangan zona 
kengligi; 1.23 koeffistient – 
λ
max
mkm da o’lchanganda haqiqiy bo’ladi, 
E
esa – eV 

---

Fotoenergetikada nanostrukturali yarimo‘tkazgich materiallar

II xalqaro ilmiy anjumani 
 
19-20 noyabr 2021 yil 
304 
da.Turli materiallarda ta’qiqlangan zona kengligi turlicha bo’lgan holda Diodning 
nurlanishi to’lqin uzunligi ham har xil bo’ladi. 
GaP
va 
SiC
asosidagi YoD ning 
spektral 
xarakteristikasi 
1-rasmda 
keltirilgan[1]. 
Zaryad 
tashuvchilar 
rekombinastiyasida elektronlarning o’tishi odatda ikki energetik sath o’rtasida 
emas balki energetik sathlarning ikki guruhi o’rtasida sodir bo’ladi va nurlanish 
spektrida biroz noaniqliklar kuzatiladi. 
1-rasm. Yorug’lik diodlarining tipik to’g’ri Volt-amper xarakteristikalari. 
2-rasm. Yorug’lik diodlarining tipik teskari vol-amper xarakteristikalari. 
Shuni aytish kerakki, yorug’lik diodlarining yuqoridagi barcha 
xarakteristikalari bir-biri bilan bevosita bog’liqdir va ularning birgalikda yorug’lik 
diodlarining u yoki bu parametrlari haqida to’g’ri xulosa chiqarish imkonini beradi. 
Yorug’lik diodlarining parametrlarini yorug’lik diodlarining nafaqat ishlab 
chiqaruvchi tomonidan berilgan ma’lumotlarga ko’ra, balki xaraktristikalarini 
kompleks o’lchashlar va hisob kitoblar olib borish hisobiga uning sifatini, 
yaroqlilik muddatini aniqlash mumkin.[2] 

---