Fonetika og’zaki nutqning tovush tizimini o’rganadi. Fikrimizni boshqalarga tovushlar vositasida so’zlash va harflar vositasida yozish bilan bayon qilamiz

Hodisa

Alohida materiali	Aloqa shakli
Tilni xalq,millat yaratadi.	Nutqni har bir shaxs yaratadi.
Tilning hayoti xalq,millatning hayotiga bog’liq holda uzoq bo’ladi.	Nutqning hayoti qisqa,xususan,og’zaki nutq so’zlanga paytdagina mavjuddir
Turg’un,barqaror	Doim harakatda,o’zgaruvchan
Tilning hajmi noaniq.	Nutqning hajmi aniq.U dialog,monolog va matn shaklida bo’lishi mumkin.

Nutq a’zolari


Inson doimo o’zini o’rab turgan olamni bilishga intiladi. Kishilarning barcha faoliyati markaziy asab sistemasi yordamida boshqariladi. Olamni bilish jarayoni markaziy asab sistemasiga turli sezgi a’zolarimiz yordamida uzatilgan axorot orqali amalga oshiriladi.
Tana ,ta’m-maza,ko’rish,eshitish kabi sezgi a’zolari orqali olamni bilish vositasi barcha jonzotlarga xos xususiyatdir. Inson jonzotlarning eng oliy shakli sifatida ularga nisbatan yana bir qo’shimcha bilish vositasiga – nutq orqali bilish qobiliyatiga ega.
Nutq a’zolari nutq tovushi hosil qilishda ishtirok etadigan a’zolardir.
1.Nutq apparati. Unga o’pka,bronxlar, traxeya kiradi. Nafas apparati havo manbayi hisoblanadi. Chunki,gapirishimiz uchun avvalo havo kerak. Eslang , tez aytish aytayotganimizda nima uchun uzoq gapira olmaymiz?

2.Og’iz bo’shlig’iUnga un paychalari , qalqonsimon va piramidasomon to’g’aylar kiradi. Bo’g’iz bo’shlig’i ovoz manbayi bo’lib hisoblanadi. Chunki, o’pkadan kelayotgan havo bo’g’iz bo’shlig’ida turli to’siqlarga uchraydi va natijada shovqin paydo bo’ladi.
3. Og’iz bo’shlig’i. Unga til,kichik til,yumshoq va qattiq tanglay,tishlar,lab kiradi. Og’iz bo’shlig’i shovqin manbayihisoblanadi. Chunki bo’g’iz bo’shlig’ida hosil bo’lgan ovoz og’iz bo;shlig’ida turli to’siqlarga uchraydi va natijada shovqin paydo bo’ladi.
4. Burun . Ayrim tovushlarni talaffuz qilganimizda ovozning bir qismi burun bo’shlig’i orqali o’tadi. Bular m, n, ng tovushlari bo’lib, agar burnimizni yopsak, bu tovushlarni talaffuz qila olmaymiz.