Fonetika Hurmatli bo‘lajak talabalar, bugun sizlar bilan fonetika bo'limini boshlaymiz avvalo, sizlar (avval tayyorlangan bo'lish-bo'lmasligingizdan qat`i nazar) quyida berilgan savolni ishlashga harakat qilib ko‘rasizlar

1) mangu. 2) jurnal. 3) sahifa. 4) guliston. 5) zarba. 6) vafo. 7) ulug'. A) uchtasi. B) ikkitasi. C) beshtasi. D) to'rttasi
Savolni ishlab ko ‘ring va javobga olgan so‘zlaringizni quyudagi to‘g‘ri javob bilan taqqoslang.

“Mangu” so'zidagi ikkala undosh ham portlovchi, demak usuliga ko'ra BIRLASHTIRUVCHI BELGIga ega, lekin o'rniga ko'ra FARQLOVCHI BELGI ga ega, chunki biri LAB undoshi, yana bir TIL undoshi; “jurnal” so‘zi tarkibidagi undoshlar o‘rniga ko ‘ra birlashtiruvchi usuliga ko‘ra farqlovchi belgiga ega, ya’ni barchasi til undoshi, J, R, L tovushlari sirg‘aluvchi, N tovushi portlovchi; “sahifa” so‘zidagi barcha undoshlar usuliga ko‘ra birlashtiruvchi, o‘rniga ko‘ra farqlovchi belgiga ega, ya’ni barchasi usuliga ko‘ra sirg‘aluvchi undosh, o‘rniga ko‘ra esa biri lab undoshi biri til undoshi biri bo‘g‘iz undoshi; “Guliston” so‘zi tarkibidagi undoshlar o‘rniga ko‘ra birlashtiruvchi va usuliga ko‘ra farqlovchi belgiga ega, ya’ni barchasi o‘rniga ko‘ra til undoshi, usuliga ko‘ra G, T, N portlovchi L, S sirg ‘aluvchi undoshlardir; “Zarba” so‘zi tarkibidagi undoshlar umuman birlashtiruvchi belgiga ega emas, ya’ni tarkibida o‘rniga ko`ra til undoshlari, ham lab undoshlari ham mavjud, usuliga ko`ra portlovchi undoshlar ham sirg`aluvchi undoshlar ham mavjud, demak, 1, 2, 3, 4 va 5 so`zlar xato.

“ULUG`” so'zi hamda “VAFO” so'zlari to'g'ri javob hisoblanadi.
“Ulug`” so'zidagi L va G' undoshlari usuliga ko'ra SIRG'ALUVCHI, o'rniga ko'ra TIL undoshlari, ya'ni usuliga ko'ra ham, o'rniga ko'ra ham BIRLASHTIRUVCHI BELGIga ega ekan.
“Vafo” so'zidagi V va F undoshlarining ikkalasi ham usuliga ko'ra SIRG'ALUVCHI, o'rniga ko'ra LAB undoshlaridir, ya'ni usuli va o'rniga ko'ra BIRLASHTIRUVCHI BELGI ga ega.
Tushunarlimi?

“ng” haqida ma'lumot.

Til orqa portlovchi jarangli sonor "ng" tovushi faqat o'zbek tilida mavjud, ya'ni chetdan o'zlashgan so'zlar tarkibida mavjud bo'lmaydi: "ingliz" , "shtanga" , "kongress" kabilar tarkibida til orqa "ng" undoshi emas, til oldi "n" undoshi va til orqa "g" undoshi kabi ikkita alohida tovush mavjud. "ko'ngil, angladim, shudring va hokozo...." lar tarkibida yaxlit til orqa sonor "ng" undoshi mavjud, chunki ular o'zbekcha so'zlardir.
ESLATMA: "n" undoshi bilan tugagan so'zlarga "g" undoshi bilan boshlangan qo'shimchalar qo'shilishi kuzatilgan hollarda adashib yaxlit "ng" hisoblamang, iltimos. "Sinmoq" so'ziga "-gan" qo'shimchasi qo'shilganida "singan" so'zi hosil bo'ladi va talaffuz qilganingizda "ng" deb chiqqani uchun yaxlit deb adashasiz. Endi ogohlantirganimdan keyin adashmang. Misollarni ko'paytiraman: