|
M n a iq m tamam qan,
Oxu d rsin tamam qan.
Bir d rya var, lil axır,
Bir jülg s tamam qan.
Yurdumuzda «Qanlı bulaq» «Qanlı çay», «Qanlı
qobu» v qanlı da lar da mövjuddur. Göyç nin M zr
k ndind , K p zd “Qanlı da ”lar, D r l y zd «Qanlı
göl»,
mkird “Qanlı qobu” haqqında bir-birind n
qiym tli fsan l r yaranmı dır.
Qeyri-adilik olmasa, möjüz yaranmasa h min
hadis ni insan fantaziyası fsan y , na ıla v r vay t
g tirm z. Nadir ah Tbilisi
h rin hüjum ed rk n
mkird n bir neç göz l qızı seçib özü il aparır. Yerli
halid n bir n f r bel qorxusundan s sini çıxarmır.
B dir adlı elatın igid o lu Nadir ahın üst at sürür v
deyir: «Bu n qeyr tdi? Ni anlı qızları obasından
ayırırsan»? Qızları Nadir ah geri qaytarır, lakin
arxasınja qo un gönd rib, g l j kd t hlük olar dey -
32
B diri öldürtdürür. nsanlar öldüyü gün ölmür. nsan o
zaman ölür ki, o gün unudulur. fsan v r vay tl r
möjüz li, b
riyy tin fövqünd dayanan hadis l ri
insanlar özünd ya adır.
Xanbula a ged n yolda “ m ni bulaq” v “Qara
bulaq” var. Qara bulaq d r d dir (o landır), m ni
bulaq güneyd dir (qızdır). Bunlar bajı-qarda dırlar.
Gej l r üstl rind çıraq yanırdı. satir v fsan y
gör , bel söyl yirdil r ki, gej bunlar am yandırırlar,
bir-birl rini aydın görm k üçün. Sonra arxeoloqlar
sübuta yetirdil r ki, h min razid fosforitl r var, gej l r
alov saçan, i ıq ver n odur. vv lki ibtidai insanın
görü ün , sonrakı mülahiz müasir insanın k fin
söyk nir.
Az rbayjan folklorunda el satiri obrazlar vardır
ki, onlar satird n fsan y , fsan d n na ıla keç -
keç ya ayırlar. Bel obrazların n klassik nümun si
Ovçu Pirimdir. Ovçu Pirim bütün heyvanların dilini bilir.
Qarda ı Xan K lbi (K r n ) bütün heyvanların s sini
oldu u kimi çıxarır. Anjaq bunların ilahi t r find n n
jiddi tap ırı ı ondan ibar tdir ki, bu sirri açmamalıdırlar.
Bu sirri uzaq, yaxın kim olsa bildirm m lidirl r. Xan
K lbi bu sirri qarda ına açır. Me d qırqovul s si
çıxarır. Onun Xan K lbi oldu unu seç bilm y n, onu
qu hesab ed n Ovçu Pirim silahla qarda ını – Xan
K lbini öldürür.
Ovçu Pirim bir madyan ata minib arvadını da
t rkin alıbmı . Atın arxasınja g l n dayla ı (y ni
balası) deyir: Ana, m n yorulmu am, m ni d dalına al.
Madyan at deyir: «ikisi belimd , biri qarnımda, m nim
neç janım var, s ni d dalıma alım? Heç bunları apara
bilmir m?» Ovçu Primin arvadı rin deyir: «Tez ol, at
öz balası il n danı ır m n de. Dem s n s nd n
33
bo anaja am». Da ın dö ünd otlayan qoç yanındakı
qoyuna deyir: «Arvad bo anır, j h nn m bo ansın,
Ovçu Pirim sirri açan kimi da a dön j kdir».
satirl r d rk edildikd n sonra m hv olurlar. Yox,
m hv olmurlar. Onlar vv lj fsan l r daxilind riyir,
epikl ir, çox zaman fsan d n daha geni epik canra,
na ıla keçir. kinji bir ömür, h yat qazanır. M hz Ovçu
Pirim na ıllarda b di ya amaq üçün v siq almı
obrazdır. Ovçu Pirim folklorumuzda öyr nilm mi n
q dim satir, fsan v na ıl obrazıdır.
Burada iki m s l diqq ti c lb edir. Birincisi,
K lbinin adının vv lind ki Xan sözü komponenti var.
El c d Xan K r min, Xan slinin el c d Xan
Taharın adlarının vv llind d bu ifad i l dilir. Xan
K lbi bütün canlıların, qu ların dilini bildiyi kimi, Xan
K r m d , Xan sli d insanların n dü ündüyünü
üzl rind n oxuya bilirl r. Xan Tahar deyir: “Dan yerin
s da dü dü, Zöhr yarım yada dü dü”. T bi tin, el c
d dan yerinin s dasını qabaqcadan duydu unu ifad
edir. kinci Xızırın A -boz atının, H zr ti
linin
Düldülünün nalı hansı da a d yirs , oradan su-bulaq
çıxır. Koro lunun Qıratının nalı hansı da a d yirs od
qı ılcımları saçır.
Yurdumuzun bir çox yerl rind Xızır bula ı, li
bula ı mövcuddur. H tta, Qaxın lisuyunun yuxarı
hiss sind “O lan bulaq”, “Qız bulaq” olan yerd h m
“Xızır bula ı”, h m d “Ovçu Pirim” bula ı vardır. Ovçu
Pirimin
silahları
da
buradakı
qayalıqda
saxlanmaqdadır. H tta, h r yerd Koro lunun Qıratının
nal da ları bu günd özünü ni an verir. lb tt , “Ovçu
Pirimin na ılları” v bdürr him b y Haqverdiyevin
“P ricadu” s ri satiri obrazlarla laq li
kild
t dqiqata c lb edilm lidir.
34
Qadınlar m sjid ziyar t gedirl r. Körp l ri j rg
il bir hüjr y düzürl r. Çıxıb getdikj h r ana öz
körp sini
götürür.
Axırınjı
qadın
körp sin
yaxınla ark n ikinji bir qadın yandan peyda olur, u aq
m nimdir - deyir. Molla deyir, u aq bir, ana iki. Onda
g r k u a ı ortadan iki böl k. Qadının biri deyir, yox-
yox u a ı k sm , diri-diri o biri qadına ver. Bunu dey n
qadının gözl rind n ya , dö l rind n süd axır. Molla
u a ı körp nin ölümün razı olmayan qadına verir. Bu
kiçik bir hvalat göz l bir r vay tin mövzusu olur.
K r m bir q bristanlı ın yanından keç rk n görür
bir g nj g lin m zarın ba ına dolanır. K r m qadından
soru ur. - M zarını dolandı ın adam atandır, ya
qarda ın? G lin deyir: «Yar ujundan dolanıram
m zarı».
- S nin yarın neç ildir v fat edib?
- Yeddi il.
-Yeddi il müdd tind o çürümü olar
Nazlı göz ya ları içind bir qo ma söyl yir.
K r min sualının javabı a a ıdakı eir b ndind öz
ifad sini tapdı ı üçün onu nümun veririk.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
