Folklorshunoslikka


ham badiiy aks etgan (farzandning tug‘ilishi, ism qo‘yish, beshik-



Download 6,24 Mb.
Pdf ko'rish
bet69/103
Sana03.08.2021
Hajmi6,24 Mb.
#136915
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   103
Bog'liq
Folklorshunoslika kirish (M,Jo'rayev, J.Eshonqulov)

ham badiiy aks etgan (farzandning tug‘ilishi, ism qo‘yish, beshik- 
kerti qihnoq,  atashtirib  ro‘mol o‘ramoq, sovchi qo‘ymoq, qalliq 
o‘ynamoq va hokazo;  b)  maishiy turmushda ijro o‘rni unutilib,
138
www.ziyouz.com kutubxonasi


badiiy  holatga  ko‘chgan  (farzand  tug‘ilishidan  oldin  ovga  chi- 
qish, kuyovga kelin tomonidan shartlar qo'yilishi va h.k. ) jihat- 
larini tadqiq etish  lozim boiadi.
«Alpomish»  dostonida  farzandning  tugilishi  ilohiy  xususiyat 
kashf etadi.  Ilohiy  tug‘ilish  esa  folklorda yetakchi  motivlardan  biri 
boiib,  u  bir  necha  bosqichlardan  iborat.  Birinchisi,  ota-onaning 
farzandsizlik  holati.  Bu  bir tomondan  ona urug‘chilik  bilan bog‘liq 
tasawurlaming  marosim va dostonlarimiz qatlamida  saqlanib  qol- 
ganligidan dalolat  bersa, ikkinchi tomondan  dostonda ramziy ma’no 
kashf etib, parokanda elni birlashtiradigan, hokimiyatni  mustahkam- 
laydigan yangi avlod, yangi alpning tugilishini anglatadi.
Qahramonga  ism  berilishi  bilan  bogiiq  o‘rinlar  qisqa  satrlarda 
aytilib  ketgan  bo‘lsa-da,  u  doston  syujetida  muhim  ahamiyatga ega. 
Doston qahramoni Hakimbek yetti yoshga to‘lganda Alpinbiy bobosi- 
dan qolgan o‘n to‘rt botmon parli yoyni otgani uchun tug‘ulish «Alpo- 
mish» deb ataladi: „Shunda barcha xaloyiqlar yig‘ilib kelib aytdi:  ...bu 
Alpomish alp boisin. To‘qson alpning biri boiib sanaga o‘tdi”.14
Qadim  marosimlarda,  xususan,  shomonlikda  marosimdan  so‘ng 
qahramonga  ikkinchi  ism  berilgan.  Bu,  birinchidan,  shomonning 
eranlar  tomonidan  tanlanganligini  va  ruhiy  kamolotga  yetganligi- 
ni  bildirsa,  ikkinchi  tomondan,  uning  boshqa  qiyofaga kirganligini, 
magik  qudratga  ega  boiganligini  ham  ko‘rsatgan.  Bugungi  kunda 
ham  respublikamizning  janubiy  viloyatlarida  ba’zan  oilada  o‘g‘il 
farzand  tugilsa,  uni  “orqalik” ekan  deb hamda ins-jins,  har xil  yo- 
mon ruhlardan asrash maqsadida bolaga dastlab yolg‘on ism berila- 
di. Agar shunday  qilinmasa u xastalikka  chalinishi  mumkin,  degan 
qarash  mavjud.  Ma’lum  bir  muddatdan  so‘ng  kichik  bir  marosim 
o‘tkazilib, bolaga haqiqiy ism qo‘yilgan.
Eposda  marosim  hech  qachon  batafsil  tasvirlanmaydi,  balki, 
uning muhim nuqtalari o‘z aksini topgan boiadi. Eng e’tiborli jihati, 
marosim  epos  tizimida  syujetni  yuzaga  keltirib,  epik  xarakter  kasb
14 

Download 6,24 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   103




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish