Folklorshunoslikka


  Махмуд  Кошгарий.  Девону  луготит



Download 6,24 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/103
Sana03.08.2021
Hajmi6,24 Mb.
#136915
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   103
Bog'liq
Folklorshunoslika kirish (M,Jo'rayev, J.Eshonqulov)


Махмуд  Кошгарий.  Девону  луготит 
1
урк.  1-том.  -   Тошкент:  Фан,  I960, 
44-бет.
18
www.ziyouz.com kutubxonasi


turk” leksikasining o‘zbek folkloridagi ko‘rinishIariga doir ilmiy ku- 
zatishlar  olib  borgan  H.Zarifov  1961-yil  21-fevralda  quyidagilarni 
yozgan edi: “Devon”dagi leksik va grammatik faktlarni o‘zbek tiliga 
oid barcha yozma asarlar tili bilan qiyosiy tekshirish qanchalik  aha- 
miyatga  ega  bo‘Isa,  u  faktlarning  o‘zbek  folklorida  va  shevalarida 
mavjudligini aniqlash ham shunchalik muhimdir”.4
Shu  o‘rinda  Mahmud  Koshg‘ariyning  folklor  to'plovchi  sifati- 
dagi  muhim  bir xususiyati ham ko‘zga tashlanib turibdi:  olim “ko‘k 
tubulg‘on”  haqidagi  mifologik  afsonani  keltirar  ekan,  bu  hikoyani 
u  o‘ziga  hamrohlik  qilgan  bir  kishidan  eshitganligini  alohida  qayd 
qiladi.  Folklor  asarini  so‘zlab  bergan  aytuvchi,  ya’ni  ijrochi  haqida 
m a’lumot berish  esa xaiq  og‘zaki  badiiy  ijodi  namunasini  yozib ol- 
ishning ilmiy mezonlaridan biridir.
“Devonu  lug‘otit  turk”da  “yada  toshi”  bilan  bog‘liq  mifologik 
tasawurlar  ham  keltirilgan.  “Devon”ning  3-jildi,  8-sahifasida  quy­
idagilarni  o‘qiymiz:  “Yada -  yomg‘ir,  shamol  va  boshqalarni  talab 
qilish  uchun  maxsus  toshlar  (yada  toshi)  bilan  fol  ochish  usulidir. 
Bu  odat  ular  orasida  keng  tarqalgandir.  Men  buni  yag‘molar  shah- 
rida o‘z ko‘zim bilan ko‘rdim.  U yerda paydo  bo‘lgan bir yong‘inni 
so‘ndirish uchun shunday fol qilingan edi, xudoning amri  bilan yoz- 
da qor yog‘di.  Ko'z oldimda yong‘inni so‘ndirdi”.5
Turkiy  elatlar  diyorini  kezib,  “yomg‘ir  toshi”  to‘g‘risidagi  xalq 
afsonalarini  to‘plagan  Mahmud  Koshg'ariy  bu  afsonaviy  tosh yor- 
damida tabiatga ta’sir o‘tkazish marosimini shunday tasvirlaydi: “Bek 
yadachiga duo  o‘qitdi,  shuning uchun shamol  esdi.  Yomg‘ir yog‘di. 
Bu  hodisa  turklar  mamlakatida  mashhurdir.  Tosh  orqali  shamol, 
yomg‘ir, sovuq qo‘zg‘otiladi”.6 “Devon” ning 3-jildi, 322-sahifasida 
esa “yatladi” fe’liga “afsunchi yomg‘ir yog‘dirish uchun yada toshi 
bilan duo o‘qitdi”, -  deb izoh berilgan.

Download 6,24 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   103




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish