Fktzu laboratoriya ishlari. Laboratoriya ishi 1 Fotokolorimetrik usul bilan eritmadagi temir va mis ionlari miqdorini aniqlash

2-laboratoriya ishi
Refraktometrik usul bilan eritmadagi spirt kontsentratsiyasini aniqlash
Ishning maqsadi: Darajalash grafigidan foydalanib refraktometrik usul bilan eritmalardagi etil spitr miqdorini aniqlash.
Kerakli asbob-uskuna va reaktivlar:
-Refraktometrik –IRF-22;
-8 dona 50ml sig`imli o`lchov kolbalari;
-10ml li darajalangan pipetka;
-toza etil spirti ;
-distillangan suv.
Darajalash grafigini tuzish. Darajalash grafigini tuzish uchun 50 ml o`lchov kolbalarining har biriga ma`lum izchillikda spirt-suv aralashmasi (7-jadval) hosil qilinadi.
3-jadval
Standart eritma tayyorlash uchun spirt-suv aralashmasining tarkibi

Nomi	1	2	3	4	5	6	7	8
Suv,ml	47,5	45	42,5	40	37,5	35	30	25
Spirt,ml	2,5	5	7,5	10	12,5	15	20	25

Hosil qilingan aralashmalarni yaxshilab chayqatiladi. Ana shu eritmalar standart eritmalar hisoblanadi. So`ngra har bir eritmaning sindirish ko`rsatkichi refraktometrda aniqlanadi. Buning uchun sindirish ko`rsatkichi aniqlanishi lozim bo`lgan eritmadan prizmalar orasiga bir necha tomchi tomizilib, so`ngra ular ohistalik bilan yopiladi. Refraktometr prizmasi qaytaruvchi oyna orqali yaxshilab yoritiladi va okulyar orqali rangli soha bilan rangsiz sohani chegarasi krestning (xoch) o`rtasiga olib kelinadi. Agar rangli soha chegarasi aniq bir chiziqdan iborat bo`lmasa, refraktometrning maxsus kompensatori orqali bir chiziqqa keltiriladi. So`ngra shkala bo`yicha hisob-kitob olinadi. Hisob olish 3-4 marta takrorlanadi. Har bir standart eritmaning sindirish ko`rsatkichi aniqlanib bo`lgandan so`ng prizma distillangan suv bilan chayilib, marli yoki xom surp orqali bir necha marta tozalanadi. So`ngra yangi standart eritma olinib, uning sindirish ko`rsatkichi aniqlanadi. Har bir standart eritma uchun sindirish ko`rsatkichining o`rtacha qiymati aniqlanadi. Ana shular asosida o`rtacha kvadratik xatoliklar topiladi.

Bu xatolikning qiymati shkala bo`linishining bir birligidan oshmasligi kerak. Agar ana shu xatolikdan katta bo`lsa aniqlashlar yana qaytadan takrorlanadi.
Kuzatish natijalari 4-jadvalga quyidagi shaklda qilinadi:
Olingan tajriba natijalarni qayd qilish shakli

№ p/p	Eritmada spirtning miqdori, ml/50ml	n1	n2	n3	n o`rt

Kuzatish natijalar asosida n<sub>o`rt</sub> -C bog`liqlik grafigi (darajalash grafigi) tuziladi. Bu grafikning umumiy ko`rinishi quyidagicha bo`ladi(13-rasm):

6-rasm.Sindirish ko’rsatkikici va kontsentratsiyasi orasidagi bog`liqlik.