Fiziologiyasi va gigiyenasi

Katta va kichik qon aylanish doiralari.  Yurak va qon tomirlari 
faoliyatlari tufayli  qonning  aylanishi  bajariladi.  Tomirlar tizimi  ik- 
kita:  katta va kichik qon aylanish doiralaridan iborat.
Katta  qon  aylanishi  doirasi  yurakning  chap  qorinchasidan, 
qonni  aortaga  chiqarilishi  bilan  boshlanadi.  Arterial  qonning  yo'li 
arteriyalar  bo'ylab  davom  etadi,  y a ’ni  yurakdan  uzoqlashishiga 
qarab  tarmoqlanadi  va  ulardan  eng  maydalari  kapillarlarga  shox- 
lanadi,  y a ’ni  ularning  qalin  turi  butun  organizmni  qamrab  oladi. 
Kapillarlarning  nozik-yupqa  devorlari  orqali  to ‘yimli  moddalarni
285
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

va  kislorodni  to ‘qimaiararo  suvuqliklarga  beradi,  Hujayralarning 
hayot  faolivati  mahsulotlari  bu  paytda  to'qim aiararo  suyuqliklar- 
dan  qonga tushadi,  kapillarlardan  qon  mayda  venalarga tushadi  va 
ular  q o ’shilib  ancha  virik  venalar  hosil  qiladi  va  yuqorigi  hamda 
pastki  kovak venalarga qo'y iladi.  Yuqorigi  va pastki  kovak venalar 
vena  qonini,  katta  qon  aylanish  doirasi  tugaydigan  o :ng  bo'lm a- 
chaga  olib  keladi.