Fiziologiyasi va gigiyenasi

7.  5.  Bolalar va o‘smirlar tayanch-harakat a’zolarining 
rivojlanishida jismoniy  mehnat va jismoniy 
madaniyatning  roli
Qad-qomat.
  Har  bir odam  uchun  xos  bo'lgan  qad-qomat,  bo'v- 
bast  yoki  holat  spetsifikdir.  ya'ni  tik  turganda,  o'tirganda  va  ish 
bajarganda  har  kim  o 'ziga  xos  tana  holatini  namoyon  qiladi.  Qad- 
qomat,  odatda.  muskullarning  statik  kuchlanishi  tufayli  ushlab  tu- 
riladi.
T o 'g ‘ri  yoki  kelishgan  qad-qomatlarda  umurtqa  pog'onasining 
qiyshiqliklari  juda  kam.  yelka  keng.  oyoqlar  to 'g i'i.  kaftlaridagi 
gumbazlar  normal  bo'ladi.  B o'y-basti  yaxshi  odamlar  kelishgan. 
ularning  boshi  doimo  oldinga  to 'g 'ri  qarab  turadi  yoki  biroz  orqa- 
ga  tashlangan  bo'ladi,  ko'krak  biroz  qorindan  oldinga  chiqib  tura­
di.  Bunday  odam larning  muskullari  tarang.  harakatlari  dadil  va
220
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

aniq  bo'ladi.  T o 'g 'ri  qomat,  bo'y-bast  odamning  harakat  a ’zolari 
tizimining  funksiyasi  va  ichki  a ’zolar  faoliyati  uchun  ancha  qu- 
laylik  to 'g 'dirad i.  oxir-oqibat  ish  bajarish  qobiliyatining  oshishini 
ta'm inlaydi.
Qomat  noto’g'ri  b o ig a n id a  bosh  oldinga  chiqqan,  ko'krak  qa- 
fasi  yalpoq,  ichga tortgan,  yelka chiqqan.  qorin shish singari  osilib 
turadi.  oyoqlar tizza  b o'g 'in id an  ikki  tom onga voki  ichga qiyshav- 
gan bo'ladi.  Bel  lodozi va ko'krak kifozi  kuchli  к о 'riuadi  («aylana 
yelka»).  N o to 'g 'ri  qomat ko'pchilik holatlarda skoliozlar bilan bir­
ga kechadi. y a'n i  umurtqa pog'onasining yon tom onga qiyshayishi 
yuz beradi.  Skoliozlarda yelka,  kuraklar va tos  suyaklari  asimmet- 
rik  holatda  b o ia d i.
N o to 'g 'ri  qomat  yurak,  o'pka,  oshqozon-ichaklar  tizimining 
ishini  og'irlashtiradi:  bu paytda o'pkaning tiriklik sig'im i  kamaya- 
di,  moddalar almashinuvi sekinlashadi, bosh og ‘rig ‘i kuzatiladi, tez 
charchaydigan  bo'lib  qoladi.
18-rasm.