Fiziologiyasi va gigiyenasi


Qisqaruvchanlik,  muskullarning  asosiy  xususivati  ekanligi



Download 12,82 Mb.
Pdf ko'rish
bet192/390
Sana31.12.2021
Hajmi12,82 Mb.
#245684
1   ...   188   189   190   191   192   193   194   195   ...   390
Bog'liq
Yosh fiziologiyasi va gigiyenasi (Z.Rajamurodov va b.) (4)

Qisqaruvchanlik,  muskullarning  asosiy  xususivati  ekanligi.
M uskullarning  asosiy  fiziologik  xususiyatlari  bo'lib  qo 'zg 'alu v- 
chanlik.  o'tkazuvchanlik  va  qisqaruvchanlik  hisoblanadi.  Mus- 
kullarning  qisqaruvchanligi  muskullarning  kaltarishi  yoki  undagi 
kuchlanishni rivojlanishi  paytida namoyon bo'ladi.  Eksperimentlar 
sharoitida  yakka  qo'zg'atuvchilar  ta'siriga.  muskullar  yakka  qis­
qarish  bilan javob  beradi.  Odam  va  hay\onlar  organizmidagi  m us­
kullar  markaziy  asab  tizimidan  alohida-alohida  impulslar  ohnay- 
di.  balki  impulslar  seriyasini  oladi  va  buning  natijasida  muskullar 
kuchli  va  uzoq  muddatli  qisqarish  bilan javob  beradi.  M uskullar­
ning  bunday  qisqarishi  tetanik  yoki  tatanus  deb  ataladi.
M uskullar qisqarish bilan  ish bajaradi.  M uskullarning  ishi  uning 
kuchiga  bog'liq.  ya'ni  muskulda  tolalar  qancha  ko'p  bo'lsa.  m us­
kul  shuncha  k o 'p   bo'ladi.  U  y o 'g 'o n   u  shuncha  kuchli  bo'ladi. 
1  sm2  ko'ndalang  kesimga  ega  bo'lgan  muskul  10  kg  gacha  yuk 
ko'tarishga  qodir.
Bundan tashqari.  muskullarning  kuchi  uni  suyakka  birikish  xu­
susiyatiga  bog'liq.  Suyaklar  o'zlariga  birikkan  m uskullar  bilan 
birga  o'ziga  xos  richaglar  hisoblanadi  va  muskullar  richagning 
tayanch  nuqtasidan  uzoq  va  u  birikkanda  og'irlik kuchi  tushadigan 
nuqtaga  qancha yaqin tursa.  ular  shuncha  katta  kuch rivojlantirishi 
mum kin.
Odamlar uzoq  muddat  bir holatda  o'zlarini  saqlab  turishi  m um ­
kin. Bu muskullarning statik kuchlanishidir.  Statik kuchlanishga tik 
turish.  boshni  tik  holatda  ushlab  turish  va  boshqalar  kiradi.  Halqa- 
larda,  parallel  bruslarda,  ayrim  mashqlarni  bajarishda  va  ko'taril- 
gan  shtangani  ushlab  turishda  statik  ishlar  deyarli  barcha  muskul 
tolalarida  birdaniga  bajarilishi  bilan  birga  charchoqlik  ham  chaqi­
radi  va. tabiiy ki.  bunday holat rivojlanuvchi charchash tufayli uzoq 
muddat  davom  etmavdi.
www.ziyouz.com kutubxonasi


Dinamik  ish  paytida  navbati  bilan  turli  guruhlar  muskullari 
qisqaradi.  Dinamik  ish  bajaruvchi  muskullar  tez  qisqaradi  va  kat­
ta  kuchlanish  bilan  ish  bajarish  davomida  tez  charchaydi.  Odatda, 
turli  guruh  muskullarining  tolalari  dinamik  ish  paytida  navbati 
bilan  qisqaradi,  bu  esa  ularga  uzoq  muddat  ish  bajarish  imkonini 
beradi.  Asab  tizimi  muskullarining  ishini  boshqarish  bilan  ularni 
organizmni  talabida -   bajarilayotgan  ishga  moslashtiradi.  Bunday 
jarayon muskullarga yuqori foydali  ish koeffitsiyentiga ega bo'lgan 
samarali  ishlash  imkonini  beradi.
M uskullarning  har  bir  turdagi  faoliyatiga  bir  qator maqbul  (o ‘r- 
tacha) ritm tanlash mumkin va ish maksimal darajada bajariladigan, 
charchash  esa  sekin-asta  rivojlanadigan  yuklamaning  oich am ini 
tanlash  mumkin.
M uskullarning  ishi  uning  havotiyligi  uchun  zarur  b o ‘lgan 
shart-sharoitdir.  Uzoq  muddatli  faoliyatsizlik  ularning  atrofiyaga 
uchrashini  va  ish  bajarish  qobilivatini  yo'qotadi.  Mashqlar,  y a ’ni 
uncha m e'voridan ortiq  bo im ag an   muskullarning  ishi,  ularni  hajm 
jihatidan  ortishini,  kuchining  ko‘payishini  va  ish qobiliyatini  oshi- 
shini  ta'm inlaydi.  Bu esa butun organizmning jism oniy rivojlanishi 
uchun  muhim  omillardan  hisoblanadi.

Download 12,82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   188   189   190   191   192   193   194   195   ...   390




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish