Fiziologiyasi va gigiyenasi


K ichik maktab yoshi (ikkinchi bolalik davri)



Download 8,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet97/252
Sana29.04.2022
Hajmi8,61 Mb.
#594382
1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   252
Bog'liq
Yosh fiziologiyasi va gigiyenasi (Z.Rajamurodov va b.)-857

K ichik maktab yoshi (ikkinchi bolalik davri). 
Bu yosh, 
7 yoshdan 11 yoshgacha b o ig a n davrni o 'z ichiga oladi. Kichik 
maktab yoshida rivojlanish nisbatan tekis kechadi. Bir yilda tana 
uzimligi o'rtacha 4-5 sm ga, og'irlik — 2 -3 kg ga, ko'krak qafasi 
aylanasi esa 1,5-2 sm ga ortadi. Q o'l muskullarining kuchi ortadi, 
oyoqlar muskullarining ham kuchi ortadi.
Bu yosh uchun eng xarakterli belgi gavdaning y o 'g 'o n muskul­
larining rivojlanishi hisoblanadi, bolalar katta - katta qadamlar bi­
lan haraktalanishga qodir b o ia d i va mayda va aniq harakatlar qi- 
lishga qiynalib qoladilar. 9-10 yoshli bolalarning bilak-bilaguzuk 
suyaklarini suyaklanishi yuz beradi va q o 'l bo'g'inlarining m uskul­
lari rivojlanadi, qo'lning aniq, mayda harakatlari kuchli shakllana 
boshlaydi.
Skeletning suyaklanishi va o'sishi davom etadi. Ammo yelka­
ning chuqur joylashgan muskullarining zaifligi va umurtqa po- 
g'onasi tanasining katta egiluvchanligi, xat yozgan paytdagi no­
to 'g 'ri holatda o'tirishi ularning qad-qomatini tutib vurishini bu- 
zilishiga asosiy sabablardan biri b o ia d i. Bundan tashqari, maktab
www.ziyouz.com kutubxonasi


mebellari o ic h am in in g tana proporsiyasiga to 'g 'ri kelmasligi ham 
buning sababchilaridan biri bo'ladi.
Yetti yoshlik davr. sut tishlarini doimiy tishlar bilan almashinish 
davri sifatida m a'lum . ovqat hazmi tizim ining kelgusi rivojlanishi 
davom etadi. Organizmning energetik sarfi pasayadi, yurak va na­
fas tizimlari faoliyati kamayadi. 7 yoshda bosh miva katta yarim- 
sharlari po'stlog'idagi nerv to'qim alarining tabaqalanishi. asosan. 
tamomlanadi. Asab hujayralari o'zlariga xos bo'lgan shakllarga ega 
bo'ladi va voyaga yetgan odam lar hujavralariga o'xshash b o iib
qoladi. Bosh miyaning turli qismlarini bir-biriga b o g io v ch i assot- 
siativ tolalar kuchli rivojlanadi.
Asab jarayonlari ancha jiddiy darajada kuchli va muvozanat- 
lashgan holatga keladi. Barcha turdagi ichki torm ozlanishlar yetarii 
darajada aniq namoyon b o ia d i: qo'zg'atuvchilarning tabaqalanishi 
juda vengil kechadi. shartli reflektor bog'lanishlar juda tez mustah- 
kamlanadi. Lekin ichki tormozlanish ilgarigidek kuchaytirish maq- 
sadida mashqlar. takrorlashlar talab qiladi.
Ilgari qayd qilingan miyaning p o ’stloqosti tuzilm alariga po'st- 
loqning boshqaruvchilik ta'siridagi ayrim yetilm aganliklar bu 
yoshda faol diqqat va fikrlarning jam lanishini aniqlovchi mexa- 
nizmlarning takomillashmaganligi qayd qilinadi.
Yetti yoshga kelib bolalarda juda vaxshi «uchib ketadigandek» 
haqiqiv yurish va yugurish namoyon bo'ladi. Shartli harakat reak­
siyalari ko'pchilik holatlarda yuqoridagiga mos holdagi q o i, oyoq 
va gavda harakatlari bilan birgalikda kechadi. lekin ular 4 -6 vosh- 
lardagiga qaraganda ancha kam b o ia d i.
M aktabgacha yoshdagi bo'lgani singari, kichik maktab yoshida 
ham q o 'zg'alish jarayoni, tormozlanish jarayonidan ustun b o i a ­
di. bu esa asab hujayralarining nisbatan tez och qolishiga va char- 
chashning juda tez rivojlanishiga olib keladi.
10-11 yoshlarda bosh miya p o 'stlog'ining rivojlanishi. odatda, 
voyaga yetgan odamniki darajasiga yetadi. Po'stloq. po'stloqosti 
tizim larining o'zaro b o g iiq lig i bosh rolni egallaydi, buni esa bo­
laning oliy asab va ruhiy lunksiyalarini shakllanishidagi asosiy 
muhim omil deb qarash mumkin.
www.ziyouz.com kutubxonasi



Download 8,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   252




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish