Fiziologiyasi va gigiyenasi



Download 8,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet121/252
Sana29.04.2022
Hajmi8,61 Mb.
#594382
1   ...   117   118   119   120   121   122   123   124   ...   252
Bog'liq
Yosh fiziologiyasi va gigiyenasi (Z.Rajamurodov va b.)-857

Suyaklarning o‘sishi. 
Embrional rivojlanish davrida skelet 
xuddi biriktiruvchi to'qim alar singari hosil b o 'la boshlaydi. Bola 
tug'ilguniga qadar biriktiruvchi to'qim alar to g ’avlar bilan almashi- 
nadi, shundan keyingina sekin-asta tog'aylarning parchalanishi 
boshlanadi va uning o'rniga suyak to'qim alari hosil bo'la boshlay­
di. Suyaklanish jarayoni organizmning butun rivojlanishi davom i­
da uzoq davom etadi. O 'savotgan organizmlarda uzun suyaklarning 
uchlari - epifizlar uzoq muddat tog'avligicha qoladi.
Yosh-vangi suyaklar bo'yiga - uzunasiga ularning uchlari va 
tanalari orasida joylashgan tog'aylar hisobiga o'sadi. Suyaklarning 
o'sishini oxiriga kelib tog'aylar to 'liq suyak to'qim alari bilan alma- 
shadi. Bolalarning suyaklarining o'sishi davomida uning tarkibida- 
gi suvning miqdori kamayadi, mineral moddalarning miqdori esa 
ortadi. Bu paytda organik moddalarning miqdori esa kamayadi.
www.ziyouz.com kutubxonasi


Erkaklarda suyaklarning o'sishi 20-24 yoshga kelib tugaydi. 
Bu vaqtda suyaklarning bo'yiga o'sishi tamomlanadi va ularning 
tog'ayli qismlari to'liq suyak to'qim alariga aylanib b o ia d i. Ayol- 
larda skeletning rivojlanishi 2 -3 - yil oldin tamom b o ia d i.
7. 3. Skeletning qismlari
Gavda skeleti. 
Gavda skeleti um urtqalar pog'onasi va k o 'krak 
qafasidan iborat b o ia d i.
Umurtqa pog‘onasi. 
Odamning umurtqa pog'onasi 3 3 - 
34 um urtqaiardan tashkil topgan b o iib ; unda 7 ta umurtqadan 
iborat bo'yin, 12 ta umurtqadan iborat ko'krak, 5 ta umurtqadan 
iborat - bel, 5 ta umurtqadan iborat - dum g'aza va 4 -5 umurtqa­
dan iborat - dum b o iim la ri farqlanadi. Voyaga yetgan odam larda 
dum g'aza umurtqalari bitta dum g'aza suyagiga birikib ketsa, dum 
umurtqalari - dum suyagiga birikadi.
Umurtqa pog'onasi tana uzunligini 40 % ni egallaydi va tana- 
ning asosiy ustuni yoki tayanchi hisoblanadi. Umurtqalar teshigi 
orqa miya joylashadigan umurtqa pog'onasi kanalini hosil qiladi. 
Umurtqalarning o'sim talariga m uskullar kelib birikkan b o ia d i.
Umurtqalar oralig'ida tolali tog'aylardan iborat b o ig a n
umurtqalararo disklar joylashgan bo'lib. ular umurtqa pog'onasi- 
ni harakatchanligini ta'm inlaydi. Yosh ulg'ayishi bilan disklarning 
balandligi o'zgaradi.
Umurtqa pog'onasining suyaklanish jarayoni homilaning rivoj­
lanish davridayoq boshlanadi. Tug'ilganidan keyin yangi suyakla­
nish nuqtalari yuzaga keladi. Bolalar 14 yoshga yetgunicha faqat, 
tananing o 'rta qismlaridagi umurtqalar suyaklashib b o ia d i. Boshqa 
qolgan umurtqalarning suyaklanishi 21—23 yoshga kelib tugaydi.
1.5 yoshgacha umurtqa pog'onasi tekis o'sadi. 1.5 dan 3 yosh­
gacha bo'yin va yuqorigi ko'krak umurtqalarining o'sishi nis­
batan sekinlashadi, 10 yoshga kelib esa bel va ko'krakning pastki 
umurtqalari jadal o 'sa boshlaydi.
200
www.ziyouz.com kutubxonasi


Yangi tug'ilgan bolalarda umurtqa pog'onasi to 'g 'ri, voyaga 
yetgan odamlardagi kabi uning egilishlari boshlanadi va sekin-asta 
rivojlana boshlaydi.
15-rasm.

Download 8,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   117   118   119   120   121   122   123   124   ...   252




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish