Fiziologiyasi va gigiyenasi


Eritrotsitlarning ahamiyati



Download 8,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet168/252
Sana29.04.2022
Hajmi8,61 Mb.
#594382
1   ...   164   165   166   167   168   169   170   171   ...   252
Bog'liq
Yosh fiziologiyasi va gigiyenasi (Z.Rajamurodov va b.)-857

Eritrotsitlarning ahamiyati. 
Eritrotsitlarning asosiy funksi- 
yasi o'pkadan tananing barcha a ’zolariga kislorod tashishdan ibo­
rat. Eritrotsit tarkibiga kiruvchi gemoglobin kislorod bilan qancha 
yengil biriksa ularni shuncha vengil to'qim alarga beradi. Karbonat 
angidrid gazini organizmdan chiqarib yuborishda ham gemoglobin- 
ning roli muhim. Shunday qilib, eritrotsitlar qonning gazli tarkibini 
nisbiy doimiyligini ta ’minlaydi.
Gemoglobin. 
Eritrotsitlar tarkibiga oqsilli modda qonga qizil 
rang beruvchi gemoglobin kiradi (90 % dan ortiq). G emoglobin ilcki 
qismdan iborat bo'lib, uning oqsilli qismi 
globin
va oqsil bo'lm a- 
gan qismi ikki valentli tem ir atomini saqlovchi -
gem (prostetik
guruh) pigmentidan
tashkil topgan. Gemoglobin o 'p k a kapillarla- 
rida kislorod bilan birikib 
oksigemoglobin
hosil qiladi. Gemoglo­
bin o'zining kislorod bilan birikish xususiyatiga gem, aniqrog'i 
uning tarkibidagi ikki valentli tem ir atomi tufayli ega bo'ladi.
www.ziyouz.com kutubxonasi


To'qim alar kapillarlarida oksigem oglobin juda yengil kislo- 
rodga va gemoglobinga bo'linadi. Bu hodisaning yuz berishini 
to'qim alarda katta miqdorda karbonat angidrid gazining saqlanishi 
ta ’m inlaydi.
O ksigemoglobin och tiniq qizil rangga ega bo'lsa. gemoglobin 
esa qoramtir - qizil rangga egadir. Ana shu bilan arterial qon bilan 
vena qoni orasidagi ranglarni farqlash mumkin. Oksigemoglobin 
kuchsiz kisiotali muhit xususiyatlariga ega. bu esa, o ’z navbatida, 
qon reaksiyasining (pH) doimiyligini ta'm inlashda muhim aham i­
yatga ega.
Gemoglobin karbonat angidrid gazi bilan birikib karbgemoglo- 
bin hosil qilish xususiyatiga ega, bu jaravon to ’qimalar kapillarlari­
da yuz beradi. CO, o'pk a kapillarlarida to'qim a kapillarlaridagiga 
nisbatan ancha kam bo ig an lig i sababli gemoglobinning karbonat 
angidrid bilan birikmasi parchalanadi. Shunday yo'l bilan gem o­
globin karbonat angidrid gazining tashilishida ishtirok etadi.
Gemoglobin is gazi bilan (CO) juda barqaror birikma kar- 
boksigem oglobin hosil qiladi. Is gazi bilan gemoglobin kislorod- 
ga nisbatan ju da yengil birikadi. Shu sababli havoda 0,1 % is gazi 
b o ig a n id a qonning tarkibidagi gemoglobinning yarmidan ko'pi u 
bilan birikadi, ana shu sababli hujayra va to'qim alar zarur miqdor- 
dagi kislorod bilan ta'm inlanm aydi. Kislorod taqchilligi tufayli 
muskullarning zaiflashuvi. hushdan ketish, tomirlarni tortishib qo­
lishi va o'lim yuz berishi mumkin. Is gazi bilan zaharlanganda bi­
rinchi vordam, jarblanuvchiga toza havo bilan nafas olishni ta'm in- 
lash kerak. so ’ngra achchiq choy ichirib undan keyin tibbiy yordam 
k o i'satish kerak b o ’ladi.
Voyaga yetgan odamning 100 ml qonida 13-16 g gemoglobin 
saqlanadi. Buni qanday tushunish kerak? Deyarlik barcha adabi- 
yotlarda qonning tarkibidagi gemoglobin uning 65-80 % ni tashkil 
qiladi deb yozilgan. Gap shundaki. tibbiyot am aliyotida 100 ml qon 
tarkibidagi 16,67 g ga teng bo'lgan gemoglobin 100 % deb olina- 
di. Odatda, voyaga yetgan odamlar qonida hech qachon 100 % ge­
moglobin saqlanmaydi. aksincha, bir muncha kam. ya'ni 60-80 %
www.ziyouz.com kutubxonasi


saqlanadi. Demak, qon tahlilida 80 gemoglobin birligi deb yozilgan 
b o ’lsa, bu 100 ml qonda 16,67 g ning 80 % mavjudligini k o ’rsatadi 
bu esa 13.4 g gemoglobin bor deganidir.
Gemoglobinning yuqori darajada saqianishi (100 % va undan 
yuqori) faqat yangi tug'ilgan bolalarda kuzatiladi va hayotining 
5 -6 kunlari bu ko'rsatkichlar pasava boradi, bu esa qizil ilikning 
qon hosil qilish funksiyasi bilan bog'liq. S o'ngra 3 -4 yoshga bor- 
ganidan keyin qondagi gemoglobin miqdori biroz ortadi, 6 -7 yosh­
ga borib esa eritrotsitlarning soni va ular tarkibidagi gem oglobin­
ning miqdorini ortishi biroz sekinlashadi. 8 yoshga borib yana erit­
rotsitlar soni va undagi gemoglobinning miqdori orta boshlaydi.
1 ml qon tarkibidagi eritrotsitlar sonini 3 mln dan kam va ge­
moglobin miqdorining 60 % dan past b o ’lishi anemetik holatdan 
(kamqonlik) darak beradi.
Shuni qavd qilish kerakki, qon tarkibidagi gemoglobin miqdori 
o'zgaruvchan b o ’lib, u eritrotsitlar miqdoriga. oziqlanishga, toza 
havoda qancha muddatda qolishga va boshqalarga bog'liq b o ia d i.

Download 8,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   164   165   166   167   168   169   170   171   ...   252




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish