Fiziologiya odam anatomiyasi asoslari bilan

Diqqat tushunchasi
- odam va yuksak hayvonlarning, ayni paytda 
ahamiyatga molik narsa yoki hodisaga nisbatan bilim orttirish faoliyati bilan 
belgilanadi. Ikki guruh odamlar suhbat qurishayotgan paytda, bitta guruhning 
gapiga quloq solsangiz, ular nima to‘g‘risida gapirishayotganini darrov tushunasiz. 
Shu bilan birga, ikkinchi guruhning gapini ham eshitasizu, lekin gapning 
ma’nosiga tushinmaysiz. Diqqat bir vaqtning o‘zida turli manbalardan, har xil 
kanallar bo‘ylab kelayotgan va biri ikkinchisiga halaqit berayotgan axborotlar 
ichidan hozirning o‘zida kerakli, yoki qiziqarli bo‘lganini ajratib olish imkonini 
beradi, ya’ni tanlash xususiyatiga ega. Shu bilan birga, diqqat bir vaqtning o‘zida 
sodir bo‘layotgan voqealarni nazorat qilish imkoniyatini chegaralaydi. Diqqatni 
asosan bitta kanaldan kelayotgan axborotga qaratsak, boshqa kanallardan 
kelayotgan, juda ahamiyatli axborotlar ham nazoratdan chetda qolib ketadi. 
Diqqatni bitta hodisaga qaratib turib, qolganlarini ham ma’lum darajada nazorat 
qilib turish qobiliyatlarini rivojlantirish muhum ahamiyatga ega. Bunga erishish 
uchun axborotni saralash, e’tiborni ayni paytda o‘ta muhim bo‘lgan axborotga 
qaratish va boshqa kanallardan kelayotgan axborot miqdorini kamaytirish lozim. 
Ushbu jarayonlarning paydo bo‘lishi uchun MAT ning tuzilishi va faollik 
ko‘rsatish tamoyillari imkoniyat yaratadi. Retseptorlarning axborotlarni saralashga 

---

217 
ixtisoslashgani bizga ma’lum. Ikkinchi darajali axborotlarni MAT ga o‘tishini 
chegaralashda afferent yo‘llarning tuzilishida uchratiladigan torayuvchi «voronka» 
tamoyili katta ahamiyatga ega. Bu tuzilish xususiyatlaridan tashqari, diqqat-e’tibor 
hodisasida MAT ning faoliyatidagi induksiya, to‘planish va dominanta tamoyillari 
muhim rol o‘ynaydi va aynan shu tufayli, diqqat juda muhim axboratlarga 
qaratiladi.