Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni

“Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni”. Samarqand 2019-yil 13-14 dekabr.
 
270 
1 – расм 
2-расм 
Ёруғлик интенсивлигини ўзгариши билан электрон ва коваклар квазисатхларининг 
ўзгариши. Температурани ўзгартирганимизда эса қўйидаги (2-расм) тасвирга эга бўламиз. 
1-расмга кўра ёруғликни интенсивлиги ошганда электроннинг Ферми квазисатҳи юқорига 
ковакнинг ферми квазисатхи қуйи томонга силжишни 
𝐼 = 0 бўлиб электрон ва коваклар 
қизиганда 2- расмга кўра электроннинг Фермиквази сатхи қуйига ковакнинг Фермиквази сатхи 
юқори томонга силжиш кузатишлар экан. Бу сатхлар орасидаги фарқ. (1расмдан) 
∆𝐹 = 𝐹
𝑒
−
𝐹
ℎ
= 𝜀 ифодалаб бунга кўра ёруғлик таъсирида ҳосил бўлган ЭЮК - фото ЭЮК, температура 
таъсирида ҳосил бўлган ЭЮК-термо ЭЮК деб аталади. Бу эса кристалл панжаранинг 
температурасини тушаётган ёруғликнинг юқори қувватда ошириш натижасида диодда ҳосил 
бўлаётган тўла ЭЮК камайишига олиб келади. ФотоЭЮК 
𝑛 − 𝑝 ўтишдаги қизиган 
зарядларнинг ЭЮК си йўналишига қарама – қарши бўлади. Уларнинг вольт-ампер 
характеристикасини кўрадиган бўлсак. 
Ёруғлик ва қизиш бўлмагандаги 
𝑛 − 𝑝 ўтишнинг ВАХ қўйидаги кўринишда бўлади. Бунда 
диодда ЭЮК генерацияланмайди.
𝐼 = 𝐼
0
(𝑒
𝑞𝑢
𝐾𝑇
− 1) ифодага кўра

ВАХ U=0 бўлганда I=0 бўлади.бу диодда ЭЮКгенерацияланмаганини 

𝜀 =0 эканини 
билдиради.Ҳақиқатда ҳам U=0 ва I=0 бўлганда диод термодинамиканинг мувозанатда бўлади 
ЭЮК ва ток бўлмайди. 
Электромагнит тўлқин таьсирида электрон ва коваклар гази T
e 
ва Т
h 
ҳароратгача қизиса 
ташқи таъсир натижасида ўзгариш қизиган электронлар учун ёки ковак учун ВАХ нинг 
ўзгариши қўйидагича бўлар экан. 
Мос ҳолда силжиш кузатилиш мумкин. Бу ерда U
1,
U
2
катталиклар ташқи электромагнит 
майдоннинг p-n ўтиш баландлигини модуляциялаши натижасида ҳосил бўлган кучланиш. 
Бу эса криталл панжара билан электрон ва ковакларнинг ҳарорати бир хил бўлганда 
ёруғлик тушмаган пайтда электрон ва ковакларнинг ферми квазисатҳлари бир-бирига тенг 

---