Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni

“Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni”. Samarqand 2019-yil 13-14 dekabr.
 
148 
“Yoqilg’i” sifatida uglevodlar va yog’lar hamda biroz oqsillar ishlatiladi. Organizmda 1 g oqsil va uglevod 
oksidlanishi natijasida 17 J energiya ajraladi. Mazkur ma’lumotlardan foydalanib, talaba uchun, jismoniy 
yoki aqliy mehnat bilan shug’ullanadigan insonlar uchun bir sutkada iste’mol qilishi uchun kerak 
bo`ladigan oziq-ovqatlarni hisoblashni masala qilib berish mumkin. Bu bilan shaxs sifatida o`z-o`zini 
rivojlantirish kompetensiyalarining elementlari shakllantiriladi.
Demak, integratsiya – talabaning turli fanlar bo'yicha kuzatishlari va xulosalarini tasdiqlab yoki 
chuqurlashtirib beruvchi yangi dalillarni topib berish manbaidir.
Adabiyotlar 
1. 
Isabel Gedgrave ”Modern Teaching of Physics”. 2009 
2. 
Yusupov A, Saidov T. “Ta’limda innovatsion texnologiyalarni qo’llash”(fizika fani 
misolida).Toshkent-Abdulla Avloniy-2007.47b. 
3. 
Azamov A., Yusupov A. O'quvchilarga bilim berishda innovatsion usullardan foydalanish.-T., 
2006.
4. 
Yusupov A., Saidov T. Ta'limda innovatsion texnologiyalarni qo'llash.-T., 2006.
 
МАКТАБ ЎҚУВЧИЛАРИГА ИНФРАҚИЗИЛ НУРЛАРНИ ҲАРБИЙ СОҲАДА 
ҚЎЛЛАНИЛИШИНИ ТУШУНТИРИШ ОРҚАЛИ УЛАРНИ ШУ СОҲАГА 
ҚИЗИҚИШЛАРИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ 
 
И.Субҳонқулов
1
, Ш.А.Хомитов
1
, А.Икромов
1
, Б.Икромова
2
. 
1
СамДУ, 
2
Самарқанд ш. 54-мактаб. [e-mail] 
Республикамиз мустақилликка эришгандан сўнг етук ҳарбий кадрларга бўлган эҳтиёж 
кучайди. Билимдон, зукко, ҳар томонлама етук зобитларни тайёрлашни ўрта мактабдан бошлаш 
мақсадига мувофиқ бўлиб, бунда ўтиладиган фанларни бевосита ҳарбий техникаларда 
қўлланилишига эътибор берилса, фанлардан яхши баҳоларга ўқийдиган ўқувчиларни ҳарбий 
техникага бўлган қизиқиши ортади ва шу йўл билан уларни ватанпарварлик руҳида тарбиялашнинг 
яна бир имкони туғилади.
Бу ўринда физиканинг роли жуда катта бўлиб, физиканинг айирим масалаларини ҳарбий 
техникаларда қўлланилиши масалаларини қараб чиқамиз. Шулардан инфрақизил техниканинг 
оптика, радиотехника ва радиолокация станцияларга солиштирилганда, афзалликларга эга бўлиши 
сўнги йилларда асбобларда, техникада, саноатда, медицинада ва ҳарбий соҳада ишлатилишини 
кенгайишга олиб келди.
Вазифаси бўйича инфрақизил техника асбоблари қуйидаги турларга бўлинади: пирометрлар, 
радиометрлар, тасвир берадиган асбоблар-тепловизорлар, алоқа тизимлари, инфрақизил нур 
манбалари ва анализаторлар, изловчи асбоблар ва кузатувчи системалар. 
Инфрақизил техниканинг қўлланилишида етакчи жойни ҳарбий-техника соҳаси эгаллайди. 
Ҳозирги пайтда инфрақизил системалар ер усти, сув усти ва сув ости нишонларини пайқай олади 
ва объектларни кузатишда кенг фойдаланилмоқда: уларни тунги кўриш асбобларида ва ҳудудни 
иссиқлик разведкасида; учувчи аппаратлар ва пиёдаларнинг жанговар машиналарининг олдинги 
обзор системаларида; мина излашда ва лазерли масофа ўлчагичларда; қуролни ва ўқ-дориларни 
бошқариш системаларида; махфий алоқа системаларида ва бошқа ҳарбий техникаларда. 
Инфрақизил нурланиш объектларнинг ички хусусиятлари тўғрисидаги маълумотларни 
олиш, материалларнинг ички жараёнларини чуқур кузатиш имкониятларини юзага чиқарадики, 
бундай маълумотларни олиш имкониятлари бошқа усулларда мавжуд эмас. Ҳарбий саноат 
комплексларида инфрақизил асбобларни яратишга ва ишлаб чиқаришга катта эътибор берилмоқда.
Инфрақизил нурланиш-Қуёш нурланиш спектрининг қиздирадиган ва кўринадиган қизил 
қисмини ўз ичига олади. Инфрақизил нурланиш электромагнит тўлқинлар спектрининг кўринувчи 
қисми (λ = 760 нм) билан қисқа тўлқинли радиотўлқинларнинг миллиметрли диапазони (λ = 1-2 мм) 
оралиғида жойлашган. Инсоннинг кўзи спектрнинг бу қисмини кўра олмайди, фақат иссиқликни 

---