Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni

“Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni”. Samarqand 2019-yil 13-14 dekabr.
 
144 
aniqlar edi. Vakuumda 
. Moddada vujudga keluvchi va ichki magnit maydon deb ataluvchi 
maydonning induksiya vektorini 
i
B
deb belgilaylik. Bu holda:
i
B
B
B





0
(2) 
Ichki maydon induksiyasi 
i
B
ni hisoblaylik.
Uzunligi , ko’ndalang kesimi S bo’lgan silindr shaklidagi diamagnetik olamiz. Uni magnit 
maydonga joylashtiramiz. (2-rasm).
2-rasm 
Bu magnit maydonning induksiya vektori 
. Diamagnetikda vujudga kelgan ichki magnit 
maydon tashqi magnit maydon induksiya vektori 
B

ga teskari yo’nalgan. Silindr ichida ixtiyoriy 
kesmada molekulyar toklar o’zaro kompensatsiyalanadi (3- a rasm). Faqat kesmaning parametridagi 
toklar bir yo’nalshida bo’ladi (3- b rasm). Bu esa solenoid tokiga o’xshagan: 
a) b) 
3-rasm 
0
0
0
0
J
J
n
B
i





(3) 
Bu yerda J – molekulyar tok, n
0
– toklar soni, vakuumda 
1
0


J
0
- tokni magnitlanish vektori 
bilan bog’lash mumkin. Silindrning hajmi 
S

magnit moment 
S
J 
0
0
0
J
V
S
J
I




(4) Shunday qilib, 
I
B
u


0


(5) Demak, 
I
H
B



0
0




(6) 
I
H
B




0

(7) 
H
I




(8) 
O’rniga qo’ysak: 
H
B


)
1
(
0




(9) 
Biz ilgari kiritgan 
H
B




0

ifodani nazarga olsak, 
)
1
(




ga ega bo’lamiz. Bu nisbiy 
magnit kirituvchanlikni beradi. Diamagnitda 
1
,
0




Paramagnitda 
1
,
0




. Nisbiy magnit 
kirituvchanlik jismdagi magnit maydonga bog’liq emas.
Biz ilgari to’la tok qonunini ko’rib o’tgan edik.
i
n
i
J
d
H
Hd




1
)
,
cos(





(10) 
H
B


0
0



0
B


---

“Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni”. Samarqand 2019-yil 13-14 dekabr.
 
145 
(7) dan
I
B
H





0

(11) 
(11) ni (10) ga olib kelib qo’yamiz. U holda 
i
n
i
J
d
I
B





1
0
)
),
((






ni hosil qilamiz, yoki 
)]
,
(
[
)
(
1
0








d
I
J
d
B
n
i







(12) 
Magnitlanish vektorining yopiq 

kontur bo’ylab sirkulyatsiyasi molekulyar toklar yig’indisiga 
teng:
mol
n
i
J
d
I




1
)
(




(13) 
mol
n
i
n
i
J
J
d
B







1
1
0
(
)
(





(14) 
Magnit induksiya vektori 
B

ning yopiq kontur bo’ylab sirkulyatsiyasi kontur bo’ylab olgan 
o’tkazuvchanlik toki va molekulyar toklarning algebraik yig’indisiga teng. 
FIZIKA FANIDAN AMALIY TOPSHIRIQLARNI “CROCODILE PHYSICS” 
DASTURI YORDAMIDA BAJARISH USULLARI. 
A.Jumamuratov, D.P.Yuldashov, M.Q.Sultonova 
Ajiniyoz nomidagi NukusDPI 
 
Integratsiyalashgan ta’limni joriy etishdan ko‘zlangan maqsad -bu ta’lim jamiyat, ish va dunyoni 
bir butun holda tasavvur etish va ular o‘rtasida barqaror aloqa o‘rnatish. O‘quvchilarda tabiatni butun 
bir borliq sifatida, olamning yagona manzarasini anglashi, ekologik muammolarni tushunishi hamda 
tabiiy resurslardan oqilona foydalanish ko‘nikmalarini, tabiat va jamiyat taraqqiyotiga o‘zhissasini 
qo‘sha oladigan competent shaxsni tarbiyalash. Integratsiyalashgan ta’lim uchun eng zamonaviy 
metodlardan biri STEAM o‘qitish metodika sihisoblanadi.