Fizika8 Uzb i-bob 1-26. pmd

18-§. Rezistorlar. Reostatlar. Potensiometrlar

---

50
II bob. Elektr toki
reostatlarning elektr zanjir sxemasidagi shartli belgisi 68-rasmda tasvir-
langan. Bunday reostatda nikelin sim sopol silindrga o‘ralgan. Sim yupqa
izolyatsiya qatlami bilan qoplangan. Simning uchlari 1 va 2 qisqichlarga
ulangan.
Chulg‘am tepasida joylashgan metall sterjen
bo‘ylab 3 surgich surila oladi. Surgichning
kontakti chulg‘amning o‘ramlariga siqilib tegib
turadi. Surgichning o‘ramlarga ishqalanishi
natijasida uning kontakti ostidagi izolyatsiya-
langan qatlam yediriladi. Natijada 1 qisqichga
kelayotgan tok o‘ram va surgich kontakti orqali
sterjenga o‘tadi. Tok sterjen uchidagi 2 qisqich
orqali zanjir bo‘ylab o‘z oqimini davom etti-
radi (69-rasm).
Reostat surgichini sterjen bo‘ylab surish
bilan uning qarshiligini, binobarin, zanjirdagi
tok kuchini bir me’yorda o‘zgartirish mumkin.
Potensiometrlar
Ba’zi hollarda zanjirdagi kuchlanishni bir me’yorda kamaytirish yoki
ko‘paytirish zarur bo‘lib qoladi. Bu maqsadni amalga oshirish uchun
potensiometrdan foydalaniladi. Reostatdan potensiometr sifatida foyda-
lanish mumkin. Buning uchun reostatni elektr zanjirga 70-rasmda ko‘rsa-
tilgandek ulash lozim.