Fizika8 Uzb i-bob 1-26. pmd

III bob. Elektr tokining ishi va quvvati
110-rasm
111-rasm
112-rasm

---

85
Elektr jihozning korpusi yerga ulab qo‘yilsa, kor-
pusdagi tok yerga o‘tib ketadi. Bu holda elektr jihozning
eruvchan saqlagichi uziladi va tok kelishi to‘xtaydi. Jihozni
ta’mirlab, yangi eruvchan saqlagich qo‘ygandan keyingina
uni elektr tarmoqqa ulash mumkin.
4. Xonadondagi rozetkalarda va elektr lampochka
patronlarida doimo kuchlanish bo‘ladi (113-rasm).
Rozetka teshigiga yoki lampochkasiz patron
ichiga metall buyumni tiqish juda xavfli. Bu
holda metall buyum orqali odamni tok uradi.
Kichik yoshdagi bolalardan ehtiyot qilish uchun
rozetkalar ularning qo‘li yetmaydigan darajada poldan
balandroq qilib o‘rnatiladi. Kichik yoshdagi bolalar
bo‘lgan uylarda rozetkaga plastmassali maxsus moslama
tiqib qo‘yish maqsadga muvofiqdir.
5. Umumiy elektr tarmoqda tok o‘chib qolgan
paytda ba’zi odamlar xonadon elektr zanjirining
shikastlangan joyini ta’mirlamoqchi bo‘ladilar. To‘satdan tok kelib qolsa,
tok urishi mumkin (114-rasm).
Ba’zi hollarda umumiy tarmoqning faqat bitta fazasida kuchlanish
bo‘lmasligi, ikkinchi fazasida kuchlanish paydo bo‘lishi mumkin. Elektr
lampochka yonmayotganini ko‘rib, ayrim kishilar bemalol simning
ochiq joyini ushlab, ta’mirlash ishlarini bajarmoqchi bo‘ladilar. Agar
simning shu fazasida kuchlanish bo‘lsa, tok odam tanasi orqali yerga
o‘tadi va uni tok uradi.