Fizika8 Uzb i-bob 1-26. pmd

Vilka va rozetkani ulash
Ko‘chadagi simyog‘ochdan xonadon elektr zanjiriga ulangan simlar-
dan biri neytral, ikkinchisida esa kuchlanish mavjud. Kuchlanishli sim
29-§. Xonadon elektr zanjiridagi ulashlar
103-rasm
Yerga
104-rasm
1
2
3

---

82
bilan neytral sim orasidagi kuchlanish 220 V ga
teng bo‘ladi. Xonadon elektr zanjiriga ulangan bu
ikkita sim xonadonning barcha qismida o‘zaro yon-
ma-yon va parallel bo‘ladi (100-rasm). Bu simlar
hech bir joyda bir-biriga bevosita ulanib qolmagan
bo‘lishi kerak.
Xonadondagi barcha elektr asboblarning bitta simi
zanjirning kuchlanishli simiga, ikkinchisi esa neytral
simga ulanadi. Elektr asboblar xonadon elektr zanji-
riga to‘g‘ridan to‘g‘ri emas, balki vilka va rozetka
orqali ulanadi. Elektr asbobdan chiqqan shnur ichida
bir-biridan izolyatsiyalangan ikkita o‘tkazgich (sim)
mavjud. Shnur uchi vilkaga ulangan. Ko‘p hollarda
vilka va shnur birgalikda bo‘ladi. Ayrim hollarda vilka
shnurga vintlar yordamida mahkamlanadi (105-rasm).
Buning uchun shnurdagi har bir o‘tkazgich uchi-
dan 10—15 mm uzunlikdagi izolyatsiyasi tozalanadi.
So‘ngra izolyatsiyadan tozalangan o‘tkazgichlar uchi
halqa qilib buraladi va vintlar yordamida vilkaga
mahkamlanadi.
Imkoni bo‘lsa halqa shaklida buralgan o‘tkaz-
gichlar uchi kavsharlagich bilan kavsharlab qo‘yi-
lishi lozim.
Rozetkani ulashdan avval xonadondagi elektr
simlar tarmoqdan uzilishi shart. Bu ish elektr
hisoblagichga qo‘yilgan (o‘rnatilgan) avtomat saq-
lagichli kalitlar yordamida amalga oshiriladi.
Rozetkani ulashga kirishish uchun o‘tkazgichlarning
uchlari izolyatsiyadan tozalanib, halqa shakliga
keltiriladi. So‘ngra vintlar halqa ichiga kirgizilib,
rozetkaga buraladi (106-rasm). O‘tkazgichlarga
ulangan rozetka tegishli joyga mahkamlab qo‘yiladi.
Ba’zi hollarda elektr asboblari rozetkaga uzay-
tirgich orqali ulanadi. Uzaytirgichning bir uchi
vilkali bo‘lsa, ikkinchi uchi rozetka vazifasini o‘tay-
di. Uzaytirgichning ikkinchi uchi bir emas, balki
bir nechta rozetkali bo‘lishi mumkin (107-rasm).