Fizika8 Uzb i-bob 1-26. pmd

Saqlagichning vazifasi zanjirdagi tok kuchi yo‘l qo‘yilganidan
ortib ketganda zanjirni uzishdan iborat.
Radio, televizor, magnitofon kabi elektr asboblarga eruvchan saqlagichlar
qo‘yiladi. Bunday eruvchan saqlagichda ingichka sim shisha naycha o‘qi bo‘ylab
28-§. Xonadonning elektr zanjiri. Qisqa tutashuv
¹
¹
101-rasm
S
l
R
U
10
−6
  m
2
10 m
0,17 
Ω
220 V

---

80
tortilgan holda kavsharlangan bo‘ladi (102-rasm). Shisha
naychaning uchlarida metall uchliklari bo‘lib, ingichka
simning uchlari shu metallarga kavsharlab qo‘yiladi.
Naycha maxsus tutqichga o‘rnatiladi.
Tarmoqdagi elektr kuchlanish 220 V dan ortib
ketganda yoki elektr asbob ichida biror nosozlik
tufayli belgilangandan katta miqdorda tok oqib o‘tsa,
saqlagichdagi ingichka sim shu zahoti erib, uziladi va elektr asbobga tokning
o‘tishi to‘xtaydi. Bu esa elektr asbob ishdan chiqishining oldini oladi. Elektr
asbobga yangi saqlagich qo‘yib, undan yana foydalanish mumkin.
1. Xonadondagi elektr iste’molchilar nima sababdan ketma-ket emas, balki parallel
ulangan bo‘ladi?
2. 100-rasmda tasvirlangan xonadon elektr zanjirini tahlil qilib bering.
3. Qisqa tutashuv nima? U qanday hollarda ro‘y berishi mumkin?
4. Eruvchan saqlagichning tuzilishi va ishlashini tushuntiring.
5. Radio, televizor, magnitofon kabi elektr asboblarida qo‘llaniladigan eruvchan
saqlagichlarning tuzilishi va ishlash prinsiðini aytib bering.
1. Xonadon elektr zanjiri ko‘ndalang kesimining yuzasi 1,5 mm
2
 bo‘lgan alyuminiy
sim orqali 220 V kuchlanishli elektr tarmoqqa ulangan. Agar xonadonda 3 ta 100
W quvvatli lampochka, 100 W  quvvatli muzlatkich, 300 W quvvatli televizor va
1 kW quvvatli dazmol elektr zanjirga bir vaqtda ulangan bo‘lsa, bunday ko‘ndalang
kesimli alyuminiy sim bardosh bera oladimi?
2. Xonadon elektr zanjiriga 2 ta 100 W quvvatli, 2 ta 150 W quvvatli lampochkalar,
100 W quvvatli muzlatkich, 300 W quvvatli televizor, 1,5 kW quvvatli dazmol,
2 kW quvvatli elektr isitkich bir vaqtda ulanishi mumkin. Shunday quvvatli elektr
asboblar oladigan tok kuchiga bardosh berishi uchun tarmoqqa ulanadigan mis
simning ko‘ndalang kesimi yuzasi kamida qancha bo‘lishi kerak?
3. 220 V kuchlanishga mo‘ljallangan 400 W quvvatli televizorga qo‘yilgan eruvchan
saqlagichga 2 A deb yozilgan. Ba’zida tarmoqdagi kuchlanish 220 V dan ortib ketadi?
Tarmoqdagi kuchlanish qanchaga yetganda eruvchan saqlagich erib ketadi?
100-rasmdagi kabi o‘z xonadoningizning elektr zanjiri va  sxemasini chizing. Ularni
tahlil qiling va xulosa chiqaring.