Fizika,2 qism 20

Àtîmning  màjburiy  nurlànishi.  Îldingi  màvzulàrdà  qàyd

etilgànidåk, àtîm àsîsiy hîlàtdà bo‘lgànidà nurlànmàydi và undà

chåksiz uzîq vàqt dàvîmidà turàdi. Àmmî àtîm bîshqà tà’sirlàr

(elåktrmàgnit  màydîn,  bîshqà  zàryadlàr)  nàtijàsidà  uyg‘îngàn

hîlàtgà o‘tishi mumkin. Îdàtdà, àtîm uyg‘îngàn hîlàtdà uzîq

bo‘lmày  yanà  qàytib  àsîsiy  holatgà  o‘tàdi  và  bundà  enårgåtik

sathlàrning fàrqigà tång enårgiyali fîtîn chiqàràdi. Bundày o‘tish

o‘z-o‘zidàn ro‘y bårgàni uchun chiqàrilàdigàn nurlànish spîntàn

nurlànish  dåyilàdi  và  chiqàrilgàn  nurlàr  kîgårånt  bo‘lmàydi.

Àmmî À.Eynshtåynning tà’kidlàshichà, bundày o‘tishlàr nàfàqàt

o‘z-o‘zidàn,  bàlki  màjburiy  hàm  bo‘lishi  mumkin.  Bundày

màjburiy o‘tish uyg‘îngàn àtîm yonidàn o‘tàyotgàn fîtîn tà’siridà

ro‘y  bårishi  mumkin  (51- ràsm).

Nàtijàdà  àtîm  uyg‘îngàn  holatdàn  àsîsiy  holatgà  o‘tishidà

chiqàrilàdigàn  fîtîn,  bu  o‘tishni  vujudgà  kåltiràdigàn  fîtîn

bilàn bir õil bo‘làdi. Bîshqàchà àytgàndà, hàr ikkàlà fîtîn hàm

bir  õil  chàstîtàgà,  hàràkàt  yo‘nàlishigà,  fàzàgà  và  qutblànish

yo‘nàlishigà  egà  bo‘làdi.  Rus  fizigi  V.Fàbrikànt  màjburiy  nur-

lànish yordàmidà yorug‘likni kuchàytirish usulini tàklif qildi. Bu