Fizika,2 qism 20

Bàlmår  såriyasi.  Shvåysàriyalik  fizik  I.Bàlmår  1885- yildà

vîdîrîd  spåktrining  ko‘zgà  ko‘rinuvchi  qismidàgi  spåktràl

chiziqlàrning  tàqsimîti  (chàstîtàsi)  uchun  quyidàgi

n

æ

ö

=

-

ç

÷

è

ø

2

2

1

1

2

n

R

  (n  =  3,  4,  5,  ...)                    (27.1)

fîrmulàni tîpdi. Bu yerdà R = 3,29 × 10

15

 s

-1

 – Ridbårg dîimiysi

(shu kàttàlikni fàngà kiritgàn shvåtsiyalik fizik I.Ridbårg (1854–

1919)  shàràfigà  shundày  nîmlàngàn).  Àgàr  n

l

=

c

  ekànligini

nàzàrdà tutsàk, Bàlmår fîrmulàsini quyidàgi ko‘rinishdà yozish

mumkin:

1

2

2

2

2

1

1

1

1

2

2

R

c

n

n

R

l

æ

ö

æ

ö

¢

=

-

=

-

ç

÷

ç

÷

è

ø

è

ø

  (n  =  3,  4,  5,  ...)  .    (27.2)

¢ =

=

×

-

R

R

c

110 10

7

1

,

m  gà hàm Ridbårg dîimiysi dåyilàdi.

n ning turli qiymàtlàrigà qàràb chiziqlàr guruhi hîsil bo‘làdi

và  ulàrgà  Bàlmår  såriyasi  dåyilàdi.  46- ràsmdà  Bàlmår  såriyasi

ko‘rsàtilgàn bo‘lib, H

a

, H

b

, H

g

, H

d

 làr bilàn ko‘zgà ko‘rinuvchi

chiziqlàr  bålgilàngàn  bo‘lsà,  H

¥

  ga  Bàlmår  såriyasining  eng

so‘nggi  chizig‘i  mîs  kålàdi.

Pàshån  và  Làymàn  såriyalàri.  Vîdîrîd  spåktrining  ko‘zgà

ko‘rinmàs qismini o‘rgànish infràqizil và ultràbinàfshà sîhàlàrdà

jîylàshgàn såriyalàr hàm màvjudligini ko‘rsàtdi. Jumlàdàn, spåktr-

ning  ultràbinàfshà  sîhàsidà  Làymàn  såriyasi

---

107

2

2

1

1

1

n

R

n

æ

ö

=

-

ç

÷

è

ø

  (n = 2,  3,  4,  ...)                          (27.3)

và  infràqizil  sîhàsidà  Pàshån  såriyasi

2

2

1

1

3

n

R

n

æ

ö

=

-

ç

÷

è

ø

  (n = 4,  5,  6,  ...)                        (27.4)

jîylàshgàn.