Fizika,2 qism 20

Êîmptîn  sîchilishi.  Àgàr  g- kvàntning

enårgiyasi 1 ÌeV dàn ànchà kàttà bo‘lsà, u

mîddàgà  tushib  erkin  yoki  kuchsiz  bîg‘làn-

gàn elåktrîndà sîchilishi mumkin. Buning nàtijàsidà g- kvànt o‘zi-

ning dàstlàbki yo‘nàlishidàn îg‘àdi và to‘lqin uzunligi o‘zgàrib,

enårgiyasi kàmàyadi. g- kvànt sîchilgàn elåktrîn, uning sîchilish-

dàn îldingi (hn) và sîchilishidàn kåyingi (hn¢) enårgiyalàrining

fàrqigà tång bo‘lgàn hn - hn¢ enårgiya îlàdi. Bu hîdisà Êîmptîn

sîchilishi dåyilàdi.

Elåktîn-pîzitrîn juftligining hîsil bo‘lishi. g- kvàntning ànchà

kàttà  enårgiyalàridà  elåktrîn-pîzitrîn  juftligining  hîsil  bo‘lishi

kuzàtilàdi. Bundà g- kvànt kulîn màydînidà to‘là yutilib, elåktrîn

-1

0

e  và 

+1

0

e  pîzitrîn juftligi vujudgà kålàdi. Juftlik vujudgà kålishidà

hàr bir zàrràning hîsil bo‘lishi uchun 0,51 ÌeV gà tång (ulàrning

tinchlikdàgi enårgiyasi) enårgiya kåràk bo‘làdi. Dåmàk, elåktrîn-

pîzitrîn juftligi hîsil bo‘lishi uchun g- kvàntning enårgiyasi eng

kàmi  bilàn  E

g

  =  2m

0

c

2

  =  1,02  MeV  bo‘lishi  kåràk.  Àgàr  uning

enårgiyasi 1,02 ÌeV dàn kàttà bo‘lsà, îrtiqchà qismi hîsil bo‘lgàn

zàrràlàrning kinåtik enårgiyalàrigà àylànàdi.