Fizika va kimyo

Fazalar qoidasi

Fazalararo muvozanatning asosiy qonuni-Gibbsning fazalar qoidasi geterogen sistemalardagi o‘tishni o‘rganishida termodinamikaning 2-qonunini eng muhim qo‘llanilishidir.

Bu qoida geterogen sistemani harakterlovchi uch kattalikni-fazalar soni F, komponentlar soni K, erkinlik darajalari soni S, ni bir-biri bilan bog‘laydi. Muvozanatning hamma fazalarida temperatura, bosim va har qaysi komponentning kimyoviy potensiali bir xil bo‘ladi.

Muvozanat holatidagi sistemada hamma fazalardagi temperatura, bosim va har qaysi komponentning kimyoviy potensiali bir xil bo‘ladi. K-miqdorda komponent tutgan har qanday fazaning tarkibini bilish uchun K-1 komponentning miqdorini bilish kifoya. F ta faza bo‘lgan sistemaning tarkibini bilish uchun F (K-1) mustaqil komponentlar sonini bilish, yani mustaqil o‘zgaruvchi parametlarni bilish kerak. Sistemaning termodinamik holatini aniqlash uchun T, V, P, lardan 2 tasini bilish kerak. Demak, mustaqil o‘zgaruvchi parametrlar soni F (K-1) 2 ga teng bo‘ladi.

Sistemaning komponentlarini 1,2,3,... K bilan, fazalar esa 1,2,3,4,... F bilan ifodalab, muvozonatda har qaysi komponentning kimyoviy potensiali hamma fazalarda bir xil bo‘lgani uchun;

₁⁽¹⁾ g‘₁^{( 2 )}; ₁⁽²⁾ g‘₁^{( 3 )};. . . . ₁^(f-1) g‘₁^{( f )}; bu erda (F-1) tenglama

₂⁽¹⁾ g‘₂^{( 2 )}; ₂⁽²⁾ g‘₂^{( 3 )};. . . . ₂^(f-1) g‘₂^{( f )}; (F-1) tenglama

_k⁽¹⁾ g‘_k^{( 2 )}; _k⁽²⁾ g‘_k^{( 3 )};. . . . _k^(f-1) g‘^{( f )}; (F-1) tenglama bor.

Demak, tenglamalar soni (F-1) K ga teng. Demak mustaqil o‘zgaruvchi parametrlar soni, ya’ni erkinlik darajasi

Sg‘+[F(K-1) +2]-[K(F-1)] bo‘la, bundan S+Fg‘K+2 tenglamani hosil qilamiz. Bu tenglama fazalar qoidasini matematik ifodasidir.