Fizika va kimyo

Suyultirilgan eritmalar xossalari.

To‘yingan bug‘ bosimi.

Suyuq faza (erituvchi yoki eritma) bilan muvozanatda turgan bug‘ bosimi to‘yingan bug‘ bosimi deyiladi. Bu bosim o‘zgarmas temperaturada o‘zgarmas kattalikdir.

Eritmalar, umuman suyuqliklarni o‘rganishda to‘yingan bug‘ bosimi – fundamental xossa xisoblanadi (buni keyinchalik ko‘ramiz, ko‘pgina boshqa xossalar shu xossaga bog‘likdir).

Biror xajmdagi erituvchiga oz-ozdan eriydigan modda quyib-borib, eritma ustidagi bug‘ bosim o‘lchab borib bu bosim kamayib borayotganini ko‘ramiz.

Demak eritmaning to‘yingan bug‘ bosimi xar doim toza erituvchining bug‘ bosimidan kamroq bo‘lib, bu pasayishi erigan modda miqdoriga bog‘lik bo‘ladi.

Erituvchi va erigan modda tarkibi va xossalari jixatidan yaqin bo‘lsa, A komponentning bug‘ bosimi shu moddaning molyar qismiga proporsional bo‘ladi. R_A g‘ KN_A

N_Ag‘1 K g‘ P⁰_A , bo‘ladi ya’ni R⁰_A – sof holdagi A moddaning bug‘ bosimidir. Demak tenglama quyidagicha bo‘ladi.

R_A g‘ R⁰_A N_A

Agar erigan modda molyar qismini N_B deb belgilasak N_A+N_Bg‘1 shundan

P_Ag‘ (1-N_B)P_A⁰

P_Ag‘P_A⁰ -N_BP_A⁰

N_BP_A⁰g‘P_A⁰-P

N _Bg‘P_A⁰-P_A/P_A⁰

bu erda P_A⁰-P_A/P_A⁰ va P_A⁰-P_A lar to‘yingan bug‘ bosimining nisbiy va absolyut pasayishidir. Agar bu bog‘lanishini grafik tarzda ko‘rsak;

Demak, eritma ustidagi erituvchining to‘yingan bug‘ bosimining nisbiy pasayishi erigan moddaning molyar qismiga teng. (Bu Raul qonuni deb ataladi).